Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych

Jednym z podstawowych zadań państwa z obszaru bezpieczeństwa jest ochrona obywateli przed zagrożeniami mogącymi przybrać postać sytuacji

kryzysowych. Zadanie to, będące częścią systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, zostało powierzone organom administracji publicznej.

Natomiast kierowanie bezpieczeństwem narodowym należy do najważniejszych funkcji państwa, mających na celu zapewnienie jego bytu i rozwoju

w zmiennych warunkach środowiska bezpieczeństwa. Na kierowanie bezpieczeństwem narodowym składają się:

— kierowanie obroną państwa, które należy do właściwości prezydenta

RP we współdziałaniu z Radą Ministrów;

— sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie obronności, będące

we właściwości Rady Ministrów;

— zarządzanie kryzysowe, które jest właściwością Rady Ministrów, wojewodów, starostów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

Ostatnia ze wskazanych funkcji państwa, czyli zarządzanie kryzysowe,rozpatrywane jest w czterech obszarach polegających na zapobieganiu sytuacjom

kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w razie wystąpienia sytuacji

kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej. Organy administracji publicznej wyposażono w wiele kompetencji pozwalających podejmować działania we wskazanych obszarach, nazywanych fazami zarządzania kryzysowego. Zbudowany w Polsce system zarządzania kryzysowego oparty jest na trzech poziomach — centralnym (krajowym), regionalnym (wojewódzkim) i lokalnym (powiatowym i gminnym).

Zarządzanie kryzysowe na szczeblu centralnym sprawuje Rada Ministrów korzystając z pomocy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz

Rządowego Centrum Bezpieczeństwa pełniącego funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego. W sytuacjach szczególnych zadanie to może realizować, zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym, minister właściwy do spraw wewnętrznych. W województwie zarządzanie kryzysowe sprawują wojewodowie, z wykorzystaniem wojewódzkich zespołów i centrów zarządzania kryzysowego. Natomiast w samorządzie terytorialnym zarządzanie kryzysowe sprawują kolejno, w powiecie starosta, a w gminie wójt, burmistrz, prezydent

miasta, także z wykorzystaniem odpowiednich zespołów i centrów zarządzania kryzysowego. Zakres odpowiedzialności wskazanych organów w obszarze zarządzania kryzysowego sprowadza się do zagrożeń mogących powodować sytuacje kryzysowe. Konieczność przygotowania się do reagowania na wszystkie zagrożenia stwarza wiele trudności, począwszy od samej ich identyfikacji. Różnorodność zagrożeń sprowadza potrzebę wskazania podmiotów o określonych kompetencjach do reagowania. Ich liczba ustalana jest przez kolejny niezwykle istotny obszar jakim jest problematyka zarządzania

ryzykiem w sytuacjach kryzysowych.

W podejmowanych wysiłkach nad wyborem oraz opisem wspomnianych zagadnień zostały wykorzystane

wcześniejsze opracowania autora, między innymi „Gwarancje zarządzania kryzysowego” i „Przestrzeń wirtualna w procesie kompresji zagrożeń”. Etap finalizacji badań możliwy był dzięki aktywnemu studiowaniu literatury przedmiotu, jak również gromadzeniu danych empirycznych, dlatego też monografia „Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych” uwzględnia dwa wymiary — teoretyczny i praktyczny. Wyniki dociekań naukowych znalazły miejsce w XX rozdziałach prezentowanego opracowania.