Ազգային ջոջեր

XIX դարի 70–80-ականները, երբ Հակոբ Պարոնյանը ստեղծեց «Ազգային ջոջերը», համընկնում էին Օսմանյան կայսրության պատմության տխրահռչակ «զուլումի» դարաշրջանին: «Ազգային ջոջերն» այն ժամանակ ապրող նշանավոր հայերի կենսագրություններն էր ամփոփում: Պարոնյանի ստեղծած այս դիմապատկերները ամենից հաջողվածներից է: Որքան շատ են «հերոսի» թերությունները, այնքան երգիծանքը հաջողվում է: Օ. Խոճասարյանի կենսագրականում բացակայում է ծննդյան թիվը, որ սովորաբար բոլոր երեւելիների դիմապատկերներում ստուգապես կա: «Ազգային ջոջերում» ազգին մատուցած ծառայությունները կարեւորելու տեսակետից է ներկայացված Կ. Պոլսի պատրիարք Ներսես Վարժապետյանը (1837–1884):