Kraliçanın boyunbağısı

© ALTUN KİTAB MMC – 2022

I HİSSƏ

İki naməlum qadın

1784-cü ilin şaxtalı qışı Fransanın bir hissəsini öz cənginə almışdı. Təkcə elə Parisdə üç yüz min zavallı soyuqdan və aclıqdan əziyyət çəkirdi.

Kral xəzinənin bütün pulunu bu adamların vəziyyətini yüngülləşdirməyə xərclədi. Kraliça isə qənaət edib yığdığı puldan beş yüz luidor^[1] ianə verdi. Monastırları, xəstəxanaları, ictimai binaları sığınacağa çevirdilər.

Ancaq hava düzəlmək bilmirdi. Tezliklə qar yığınları yolları, keçidləri bağladı. Paris qara təslim olub qışla mübarizəni dayandırdı…

Martın sonlarında havalar, nəhayət, mülayimləşdi. Ancaq gecələr yer donduğundan küçələrdə şütüyən karet və kabrioletlər^[2] yanlarından keçən piyadaların üstünə sürüşür, onların qəniminə çevrilirdi…

Belə günlərin birində Parisə bir kirşə^[3] girdi. Kirşədə iki qadın oturmuşdu. Xəz kürkə bərk-bərk büründüklərindən üzlərini görmək mümkün deyildi. Onlardan daha qədd-qamətli olan qadın pambıq yaylığı dodaqlarına sıxaraq üzünə çırpan küləyə fikir vermədən başını dik tutmuşdu.

Sent-Krua-d’Anten kilsəsində saat beşi vurdu və Parisə qaranlıq çökməyə başladı. Bu vaxt kirşə şəhərin qədim Sen-Deni darvazasının yaxınlığında idi. Yaylığı dodağına sıxan qadın barmağını faytonçunun çiyninə toxundurdu.

Kirşə dayandı.

– Veber! – qadın dilləndi. – Kabrioleti siz tanıdığınız yerə gətirərsiniz. Küçələrin halını görürsünüz. Hər yan palçıqdır. Kirşə ilə qayıtmaq çətin olar.

Bundan sonra qadın kirşədən hoppandı və rəfiqəsinin əlindən tutub uzaqlaşdı…

Malikanə

Bulvarın tinində öz əzəməti ilə seçilən binada bir vaxtlar görkəmli fizik Cüzeppe Balzamo yaşamışdı. Binanın bir hissəsindəki yanğından sonra Balzamo yoxa çıxmış, malikanədə isə təmir işləri aparılmamışdı.

İndi gəlin, kiçik bağa bitişik olan, hasara alınmış hündür binanın qapısını döyək. Divara söykənmiş pilləkən sonuncu – altıncı mərtəbəyə qalxır.

Qapı açıqdır. Boş, qaranlıq otağa daxil oluruq. Pəncərənin pərdəsi salınıb. Bu otaq dəhliz rolunu oynayır, oradan ikinci otağa qapı açılır. Döşəməyə parket əvəzinə taxta vurulub. Üç kresloya sarı məxmərdən üz çəkilib. Köhnə taxtın yastıqları qırışıb. Oturan olanda kreslolar etiraz eləyirlərmiş kimi cırıldayır.

Divardan isə iki portret asılıb. Birinci portret Fransa və Polşa kralı III Henrixi xatırladır. Hə, özüdür ki var: portretin qızıl suyuna çəkilmiş çərçivəsinə qara hərflərlə yazılıb: Henrix de Valua. Digər portretdə isə qaragözlü, balaca burunlu gənc qadın təsvir olunub. Bu portretin altında qara hərflərlə yazılıb: Janna de Valua.

Portretlərin bu evdə nə işi var? Suala cavab tapmaq üçün palıd ağacından düzəldilmiş stola tərəf baxsanız kifayətdir: orada sadə geyimli bir qadın dayanıb və köhnə məktublara baxır. Həmin qadın Janna de Lamott de Valuanın özüdür. Ondan üç addım aralıda isə altmış yaşlarında Klotilda adlı qulluqçu qarı durub.

Birdən qadın əlini saxladı və qulluqçu qarıya dedi:

– Zəng çalınır!

Qarı dəhlizə yüyürdü, onun xanımı isə kədərli görkəm alıb taxtda oturdu. Çox keçmədi ki, dəhlizdən səs eşidildi. Kimsə nəzakətlə soruşdu:

– Xanım de Lamott burada yaşayır?

– Bəli, xanım. Qrafinyaya kimin gəldiyini deməyimi əmr edirsiniz? – Klotilda da eyni nəzakətlə xəbər aldı.

– Deyin ki, xanımlar xeyriyyə cəmiyyətindən gəlib, – qadınlardan yaşca böyüyü bildirdi.

– Parisdən?

– Parisdən, özü də Versaldan, hökmdar sarayından.

Bu cavabdan sonra yad qadınlar Klotildanın arxasınca işıqlı otağa girdilər. Janna de Valua kreslodan çətinliklə qalxıb hər iki qonağı hörmətlə salamladı.

Janna de Lamott de Valua

Janna de Lamott kimlərlə görüşdüyünü təxmini bilmək üçün onları gözaltı süzdü. Qadınlardan böyüyünün otuz iki yaşı olardı. O, çox gözəl idi, ancaq üzündəki təkəbbürlü ifadə bu gözəlliyə, az da olsa, xələl gətirirdi. Ümumi görkəmi onun adlı-sanlı nəsildən olduğunu göstərirdi.

Xanımın yol yoldaşı ondan dörd-beş yaş kiçik olardı və öz gözəlliyini hər vəchlə nəzərə çarpdırmağa çalışırdı.

Janna de Valua hansı xoşbəxt təsadüfün onları buraya gətirdiyi ilə maraqlandı.

Qadınlar bir-birinə baxdılar.

– Xanım! – yaşca kiçik olan sözə başladı. – Siz evlisiniz, elə deyilmi?

– Mən nəcabətli zadəgan qraf de Lamottun arvadıyam.

– Biz isə bir xeyriyyə təşkilatını himayə eləyirik. Vəziyyətiniz haqqında bizə danışıblar. Bəzi məlumatlar bizə maraqlı gəldiyindən sizi daha yaxından tanımaq istədik.

– Xanım! Sizin qarşınızdakı III Henrixin portretidir. O, ulu babamın əmisidir. Mənim damarlarımda Valua sülaləsinin qanı axır.

– Xanım, – yaşca böyük olan qadın məlahətli səslə dedi, – ananızın qapıçı olduğu doğrudurmu?

Janna qızardı:

– Doğrudur, xanım. Anam Mari Josel öz gözəlliyi ilə seçilirdi. Atam onu sevib. Mən atam tərəfdən əsilzadə nəslindənəm. Atam Sen-Remi de Valua krallar sülaləsindəndir.

– Bəs necə oldu ki, siz belə kasıbladınız?

– Sizə məlumdur ki, hakimiyyət Valua sülaləsindən sonra Burbonlara keçdi. Həmin vaxtdan etibarən Valua ailəsinə mənsub olanlar qorxudan soyadlarını dəyişməli olub. İllər keçdi və babam öz məşhur soyadını qaytarmaq qərarına gəldi. Beləliklə, yenidən Valua soyadı ilə öz əyalətinin ucqarında kasıbçılığını eləməyə başladı. Fransa sarayında isə heç kimin ağlına gəlmirdi ki, taxt-tacın cah-calalından uzaqda kral nəslindən olan biri acınacaqlı həyat sürür.

Janna sözünü bitirib susdu.

– Atanız rəhmətə gedib? – yaşı digərindən az olan qadın soruşdu.

– Bəli, xanım. III Henrixin nəticəsi olan atam baron de Valua paytaxtda, Parisdə aclıqdan və kasıbçılıqdan ölüb.

– Ola bilməz! – hər iki qadın heyrətlə qışqırdı.

– O heç də burada, – Janna sözünə davam etdi, – bu kasıb mənzildə, öz yatağında ölməyib. Mənim atam Parisin mərkəzi xəstəxanasında ölüb.

Qadınlar heyrətdən donub qaldılar.

– Atamın öz tayı ilə evlənmədiyini, yəqin ki, bilirsiniz, – Janna yenidən dilləndi.

– Bəli, qapıçı qadınla evlənmişdi.

– Həmin qadın bununla fəxr eləmək, atama minnətdar olmaq əvəzinə onu var-yoxdan çıxarıb. Anamın bitməyən tələblərini yerinə yetirmək üçün atam hətta sonuncu torpaq parçasını da satmağa məcbur olub. Sonra anam israr edib ki, o, Parisə gedərək kral nəslinin nümayəndəsi kimi özünün bəzi hüquqlarını geri alsın. Atam, görünür, kralın ədalətinə bel bağlayırdı. Odur ki olan-qalanı pula çevirib Parisə yollandı. Onun məndən başqa bir oğlu və bir qızı da var. Qardaşım orduda başını girləyir. Zavallı bacım isə atamın Parisə getdiyi ərəfədə bir fermerə övladlıq verilib. Onun sonrakı taleyindən xəbərsizik… Atamın səfəri onunla nəticələndi ki, olan-qalan pulumuz da bitdi. Atam boş yerə hamıya ağız açmaqdan bezmişdi. Biz onu evdə az-az görürdük. O, evdə olmayanda anam acığını məndən çıxırdı. Sonra atam xəstələnib yatağa düşdü. Atama dinclik lazım olduğunu bəhanə eləyib məni onun otağına qoymurdular. Hətta anam şillə-şapalaqla mənə təhqiredici bir cümlə də öyrətmişdi. Əgər döyülmək istəmirdimsə, küçəyə çıxıb ilk rast gəldiyim adama həmin cümləni deməliydim.

– O nə cümlə idi elə? – yaşca böyük qadın soruşdu.

– “Henrix Valuanın nəslindən olan yetimə rəhm edin”.

– Rəzalətə bir bax!

– Bu sözlərin bir təsiri olurdumu? – yaşca kiçik qadın soruşdu.

– Anamın ümid elədiyi kimi evə bir az pul gətirirdim. Bu da imkan verirdi ki, atamın dəhşətli sonluğunu bir neçə gün yubadaq.

Yaşca böyük qadının sifəti tutuldu, o biri qadının isə gözləri yaşardı.

– Bu iyrənc peşə atamın vəziyyətini bir az yüngülləşdirirdi, lakin axırda dözməyib özümdən çıxdım. İmdad diləmək üçün yoldan keçənlərin dalınca qaçmaqdansa, bütün günü küçədə oturdum. Axşam isə evə boş əllə qayıtdım. Anam məni elə döydü ki, səhəri gün xəstələndim. Heç bir kömək almayan atam isə xəstəxanaya düşüb orada da vəfat etdi.

– Dəhşətdir! – hər iki qadın pıçıldadı.

– Bəs atanız öləndən sonra nə elədiniz? – yaşca kiçik qadın soruşdu.

– Allahın mənə yazığı gəldi. Atam öləndən bir ay sonra anam qardaşımla məni atıb bir əsgərə qoşularaq qaçdı.

– Siz isə yetim qaldınız?

– Əslində, biz yetim deyildik. Bizim himayədarımız var idi. Belə ki, bir dəfə küçədə bir karetlə qarşılaşdım. Karetdə gənc, gözəl qadın oturmuşdu. Ona əl açdım. O isə məni sorğu-suala tutdu. Cavabım onu heyrətləndirdi. Yalan danışmadığıma əmin olandan sonra qardaşımla məni öz yanına apardı. Qardaşımı orduya, məni də toxuculuq emalatxanasına verdi. Beləcə, ikimiz də aclıqdan xilas olduq.

– Həmin xanım de Bulenvil idi?

– Elədir.

– Deyəsən, ölüb?

– Bəli, onun ölümündən sonra yenidən səfalətə düçar oldum. Xanım de Bulenvilin məni ərə verdiyi cəsur hərbçi cənab de Lamott tərslikdən həmin vaxt buralarda yox idi. Ona görə xanım de Bulenvilin vəfatından sonra tamam tək qaldım. Bax mənim tarixçəm belədir.

Xanım de Lamottun bu sözlərindən sonra ortaya sükut çökdü.

– Bəs əriniz indi nə ilə məşğuldur? – yaşca böyük olan qadın soruşdu.

– Ərim Bar-sür-Ob qarnizonunda xidmət edir. O da mənim kimi nə vaxtsa taleyin üzünə gülməsini gözləyir.

– Yəqin, saraya ərizə ilə müraciət etmisiniz?

– Əlbəttə!

– Valua soyadı sarayda maraq oyatmaya bilməz.

– Onu bilmirəm, ancaq heç bir ərizəmə cavab almamışam.

– Bəs nazirləri, kralı, kraliçanı görmüsünüzmü?

– Heç kimlə görüşməmişəm. Bütün cəhdlərim boşa çıxıb, – xanım de Lamott cavab verdi.

– Siz axı həmişə əlinizi açıb yardım istəyəsi deyilsiniz!

– Yox, mən bunu tərgitmişəm. Di gəl, atam kimi acından da ölə bilmərəm.

– Sizin uşaqlarınız var?

– Yox, xanım.

– Sizdən bunu soruşduğuma görə inciməyin, ancaq məcburam. Bizə öz mənşəyinizi sübut edən sənəd göstərə bilərsinizmi?

Janna qalxıb şkafın siyirməsini çəkdi və oradan götürdüyü sənədləri qadına uzatdı. Qadın sənədləri diqqətlə nəzərdən keçirdi.

– Siz haqlısınız, – yaşca böyük olan qadın dilləndi, – bütün sənədlər qaydasındadır. Onları mütləq lazım olan yerə çatdırmağınızı məsləhət görürəm.

– Xanım, sizcə, mən nəsə ala bilərəm?

– Heç şübhəsiz ki, təqaüd ala bilərsiniz. Əriniz cənab de Lamottu isə hərbi xidmətdə irəli çəkərlər.

Qadın başlığı aşağı saldı. Onun hər hərəkətini həyəcanla izləyən xanım de Lamott qadının cibindən balaca bağlama çıxartdığını gördü. Xeyriyyə cəmiyyətindən olan qadın həmin bağlamanı paltar şkafının üstünə qoydu.

– Xeyriyyə cəmiyyəti məndən xahiş edib ki, bu kiçik yardımı sizə çatdırım, – o dedi.

Xanım de Lamott altdan-altdan bağlamaya nəzər saldı. Qonaqlar isə yerlərindən qalxıb qapıya tərəf getdilər.

– Mən sizinlə harada görüşüb minnətdarlıq eləyə bilərəm? – Janna de Valua soruşdu.

– Biz sizə xəbər verərik, – yaşca böyük qadın pilləkənləri düşə-düşə dedi.

Xanım de Valua bağlamanın içində nə olduğunu bilmək üçün tələsik otağa qayıtdı. Lakin ayağı nəyəsə ilişdi. Bu, qızılla naxışlanmış balaca, yastı qutu idi. Görünür, onu bayaq gedən qadınlardan biri salmışdı. Qrafinya təəccüblə qutunu açdı. Oradakı portretdən öz hökmlü görkəmi, gözəlliyi ilə insanı heyrətə salan bir qadın baxırdı. Alman saç düzümü, qəşəng boyunbağı portretə özünəməxsus xüsusiyyət verirdi. Qutunun dibindəki dəfnə çələnginin içində isə “M” və “T” hərfləri yazılmışdı. Xanım de Lamott portretdəki qadını yaşca böyük xanıma oxşatdı. Belə qərara gəldi ki, o həmin xanımın ya anası, ya da nənəsidir. Pəncərəyə qaçıb xanımları səsləmək istədi. Ancaq artıq gec idi. Onları aparan kabriolet sürətlə uzaqlaşmışdı.

Qrafinya qərara aldı ki, qutunu Versala göndərsin. Sonra paltar şkafının üstündəki bağlamanı götürdü.

– Luidorlar! Yüz luidor! – bağlamanı açan qrafinya qışqırdı. Onun gözləri acgözlüklə parıldayırdı. – Deməli, bu qadınlar belə varlıdırlar! Mən onları taparam!

Belus

Xanımları de Lamott qaldığı evə Veber adlı bir arabaçı gətirmişdi. Elə ki hər iki qadın evdən çıxıb yenidən kabrioletə yaxınlaşdılar, Veber onlardan indi haraya gedəcəklərini özünəməxsus ləhcə ilə soruşdu və Versal cavabını aldı. Bundan sonra o, atları tutdu ki, qadınlar kabrioletə qalxa bilsinlər.

Yaşca böyük qadın yol yoldaşından soruşdu:

– Andre, qrafinya sizə necə təsir bağışladı?

– Məncə, xanım de Lamott çox kasıb və bədbəxt qadındır.

– O sizin xoşunuza gəldimi?

– Onun üzündən nəsə bir hiyləgərlik oxunurdu, bu da mənim xoşuma gəlmədi.

– Siz hər şeyə şübhə eləyirsiniz, Andre. Sizin xoşunuza gəlmək üçün adam gərək kamillik mücəssəməsi olsun. Ancaq mən bu balaca qrafinyanı ürəyiaçıq qadın kimi tanıdım.

– Sizin xoşunuza gəlibsə, onun bəxti gətirib…

– Ehtiyatlı olun! – bu zaman o biri qadın gözlənilmədən qışqırdı. Kabriolet az qalmışdı küçənin tinindəki yükdaşıyanı vursun. Arxadan hirsli səslər, söyüşlər eşidildi. Arabaçı cəld başqa küçəyə buruldu. Yoldan keçənlər onları söyməyə davam etdi.

– Aha, kabriolet! Rədd olsun kabriolet!

Ətrafdakılar get-gedə daha yüksək səslə bağırırdılar. Kabrioletin qoşulduğu atlardan biri – Belus hürküb sürətini artırdı. Yoldan keçənlər pərən-pərən düşdülər.

Birinci maneəni keçən kabriolet ikincidə dayanmağa məcbur oldu.

– Bu qışqırıqlar bizə aiddir? – kabrioletdəki qadınlardan biri digərindən soruşdu.

– Qorxuram ki, elə olsun, – yol yoldaşı cavab verdi.

– Komissar! Komissar! – kimsə çığırdı.

Hər iki qadın heyrətlə ətrafa boylandı.

– Xanım, biz məhv olduq! – Andre yaşca böyük qadının qulağına pıçıldadı.

– Veber! – qadın alman dilində arabaçıya dedi. – Kömək edin, düşək.

Arabaçı əmri dərhal yerinə yetirdi. Qadınlar rahatca yerə hoppandılar. Bu zaman ətrafdakılar tökülüşüb kabrioleti qırmağa başladılar.

– Bunlar adam deyillər, vəhşidirlər! – qadın almanca deyinməyə davam etdi.

Həmin vaxt kiminsə nəzakətli səsi eşidildi:

– Onlar sizə haqlı olaraq qəzəblidirlər, xanım. Bu gündən etibarən Parisdə bahara qədər kabrioletlərin hərəkəti qadağan olunub. Çünki buzda-qarda yoldan keçənlər sürüşüb təkər altına düşə bilər.

Bu nəzakətli səsin haradan gəldiyini görmək üçün qadınlar ətrafa boylandılar. Nəhayət, gənc zabiti gördülər. O, ilk baxışdan qadınların xoşuna gəldi. Yaşca böyük olan xanım alman dilində tez-tələsik cavab verdi:

– Cənab, mənim bundan qətiyyən xəbərim yoxdur!

– Siz başqa yerdən gəlmisiniz, xanım? – gənc zabit soruşdu.

– Bəli, cənab! Deyin, mən nə etməliyəm? Onlar kabrioleti qırırlar!

– Qoy qırsınlar, xanım. Fürsətdən istifadə edin. Varlıların özlərini gözə soxması kasıb parislilərin xoşuna gəlmir. Bugünkü sərəncam əsasında sizi komissarlığa apara bilərlər.

– Of, belə şey ola bilməz! – yaşca kiçik qadın bərkdən dedi.

– Onda, – zabit güldü, – mən camaatın arasından yol açan kimi siz tez aradan çıxın.

– Əlinizi verin, cənab. Bizi meydandakı faytonlara qədər ötürün, – yaşca böyük qadın hökmlə dedi. Sonra isə arabaçıya üz tutdu. – Veber! Belusu şahə qaldır. Qoy camaat qorxub qaçsın!

– Birdən onlar kabrioleti qırdılar?

– Bacarırsansa, Belusu, ən başlıcası da özünü xilas et. Mənim yeganə tapşırığım budur.

Bir neçə dəqiqə sonra gənc zabit hər iki qadını faytonların müştəri gözlədiyi meydana çatdırdı.

Versala doğru

Gənc zabit meydandakı faytonçulardan birinə xanımları Versala aparmağı tapşırdı. Arabaçı pulu bəri başdan istədi. Ancaq nə qədər axtarsalar da, qadınlarda hətta bir su^[4] belə tapılmadı. Onlar arabaçıya girov olaraq nəsə qiymətli bir şey vermək qərarına gəldilər. Lakin zabit qadınları sıxıntıdan qurtarmaq üçün pul kisəsini açıb arabaçıya bir luidor uzatdı. Bundan sonra arabaçı qapını açdı və xanım onu müşayiət edən qadınla karetə mindi.

– Avara, – gənc hərbçi arabaçıya dedi, – xanımları istədikləri yerə çatdır. Özü də tez, fırıldaq-zad olmasın. Eşitdin?

Arabaçı qadınların xoşuna gəlməmişdi. Odur ki gənc zabitin onları tərk etmək fikrində olması hər ikisini qorxuya saldı.

– Xanım, – yaşca kiçik qadın pıçıltı ilə yol yoldaşına dedi, – o bizi tək qoymamalıdır…

– Niyə? Adını, ünvanını soruşarıq, sabah bir luidorunu yollayarıq.

– Mən bunu nəzərdə tutmurdum. Arabaçıdan gözüm su içmir…

– Haqlısınız, – yaşca böyük qadın onunla razılaşdı və zabitə səsləndi: – Cənab! Biz arabaçıdan qorxuruq. Nəsə yaxşı adama oxşamır.

– Nahaq yerə narahat olursunuz, – zabit dedi. – Karetin nömrəsini bilirəm. Sizi qane etməsə, mənə müraciət edərsiniz.

– Sizə? – Andre çaşıb fransızca dedi. – Necə müraciət edəcəyik ki, heç adınızı da bilmirik.

Gənc zabit duruxdu, sonra da heyrətlə dilləndi:

– Siz fransızca danışırsınız! Bir saatdır alman dilinin qol-qabırğasını sındırmaqla məşğulam! Xanım, bu heç də yaxşı iş deyil!

– Cənab, bizi bağışlayın, – o biri qadın yol yoldaşının köməyinə çatdı. – Parisdə çətin vəziyyətə düşdüyümüzü görürsünüz. Bizim haqqımızda pis fikirləşməyin. Əgər mümkünsə, köməyinizi bizdən əsirgəməyin. Yoxsa başqasından yardım istəmək məcburiyyətində qalacağıq.

– Xanım, mən sizin ixtiyarınızdayam! – yad qadının hökmlü və məlahətli səsi qarşısında təslim olan zabit cavab verdi.

– Onda, cənab, zəhmət olmasa, bizə qoşulun.

Zabit dinməzcə karetə oturub arabaçıya qışqırdı:

– Tərpən!

O, səliqə ilə surtukunun^[5] ətəyini düzəldib iki qadınla üzbəüz bir küncdə özünə yer elədi.

Karet hərəkətə gəldi. Elə ki mənzil başına çatdılar, yaşca böyük qadın zabitə minnətdarlıq elədi:

– Sizin yardımınız sayəsində gəlib çata bildik. Bunu heç vaxt unutmayacağıq, cənab! Zəhmət olmasa, bizə adınızı deyin. Yoxsa, bir luidoru bizə bağışlamaq istəyirsiniz?

– Mən kral donanmasının zabiti qraf de Şarniyəm.

– Şarni! – yaşca böyük qadın təkrarladı. Sanki dedi: “Çox gözəl, mən bu adı unutmaram!”

Əmr

İki naməlum qadın saraya tərəf gedəndə Müqəddəs Lüdovik kilsəsi saatının səsi eşidildi.

– İlahi! Saat on ikiyə iyirmi dəqiqə qalıb! – hər iki qadın bərkdən dedi.

– Baxın, qapılar bağlıdır! – Andre əlavə etdi.

– Mən Loranı səsləyəcəyəm. O məni gözləməlidir. Gec gələcəyimi ona demişəm.

Andre qapıya yaxınlaşdı.

– Kimdir? – içəridən eşidilən səs onu qabaqladı.

– Bu, Loran deyil! – gənc qadın qorxu ilə dedi.

– Loran burada yoxdur! – həmin səs hökmlə cavab verdi.

– Kim olursunuzsa olun, açın qapını! – Andre is-rarla dedi.

– Açmıram! Mən əmr almışam!

– Axı biz əlahəzrətin məiyyətindən olan xanımlarıq! Biz sarayda yaşayırıq. İstəyirik öz evimizə qayıdaq.

– Mən isə, xanımlar, birinci bölüyün qapıçısıyam. Sizi içəri buraxa bilmərəm. Bu, kralın əmridir.

– Kralın? – qadınlar vahimə içində təkrar soruşdular. – Biz məhv olduq!

Andre, az qala, havalanmışdı.

– Xanım, – o dedi, – əgər bu qapı bağlıdırsa, deməli, bütün qapılar bağlıdır.

– Siz haqlısınız, Andre. Bu, kralın dəhşətli gedişidir!

Qadın son sözləri hədələyici nifrətlə dedi. Hər iki xanım divar boyu sıralanmış daş skamyalara oturdu.

– Sabah hamı biləcək. Mən biabır oldum. Mən məhv oldum! – yaşca böyük qadın məyus halda pıçıldadı. Sonra da əlavə etdi: – Burada qəsd var, Andre, biz isə həmin qəsdin qurbanlarıyıq.

Bu vaxt Versal körpüsündən addım səsləri eşidildi. Eyni vaxtda sadəlövh, şən bir gəncin səsi gəldi. O, qadınları görmədi və qapını döyərək səsləndi:

– Loran!

– Qardaş! – yaşca böyük qadın gəncə yaxınlaşıb onun çiyninə toxundu.

– Kraliça! – gənc bir addım geri sıçrayıb şlyapasını çıxardı.

– Axşamınız xeyir, qardaş.

– Axşamınız xeyir, bacı. Siz tək deyilsiniz?

– Yox, madmazel Andre de Taverne mənimlədir.

– A-a, lap yaxşı! Axşamınız xeyir, madmazel!

– Əlahəzrət! – Andre təzim edərək pıçıldadı.

– Xanım, siz gedirsiniz? – gənc soruşdu.

– Yox, yox! Biz qayıtmaq istəyirik.

– Məgər Loranı çağırmamısınız?

– Əlbəttə, çağırmışıq! Siz də çağırın, özünüz görəcəksiniz.

Bundan sonra həmin gənc – qraf d’Artua^[6] da qapıya yaxınlaşdı.

– Loran!

– Gözəl! Zarafat təzədən başlayır! – qapıçının səsi eşidildi. – Xəbərdarlıq edirəm, məni yenə incitsəniz, indicə zabiti çağıracağam!

– Bu nə deməkdir? – gənc dilxor halda kraliçadan soruşdu.

– O deməkdir ki, Loranı başqa biri ilə əvəzləyiblər.

Gənc şahzadə şpaqanın^[7] dəstəyi ilə yenə qapını döyüb Loranı çağırdı. Hirslənmiş qapıçı qışqırdı:

– İndi zabiti çağıracağam!

– Lənət şeytana! Çağır, avara, iyirmi dəqiqədir mən də bunu istəyirəm!

Bir az sonra qapının arxasından addım səsləri eşidildi. Qapıçı hay-küyün səbəbini ona izah elədi.

– Cənab leytenant, bu adamlar içəriyə soxulmaq istəyirlər.

– Bunda qəribə nə var ki? – qraf d’Artua söyləndi. – Biz axı sarayda yaşayırıq.

– Doğrudur. Lakin saraya daxil olmağınız qadağan edilib. Kralın əmri belədir. Hətta axşam saat on birdən sonra özü də gəlsə, qapını açmamağı tapşırıb. Ona görə məni bağışlayın.

Leytenant sözünü deyib qapıdan uzaqlaşdı.

– Biz məhv olduq! – kraliça qaynının əlindən tutaraq dedi.

– Sizin getdiyinizdən kiminsə xəbəri var idi? – qraf soruşdu.

– Bilmirəm! Ancaq kralın ətrafında düşmənimin olduğu mənə məlumdur. Mən onu yaxşı tanıyıram!

– Bəli, bacı, kralın ətrafında düşməniniz var…

– Kimi nəzərdə tutursunuz?

– Lənət şeytana! Əlahəzrət Provans qrafını^[8]!

– Ah, demək, onun düşmənim olduğu fikri ilə razılaşırsınız?

– O, gözəl olan hər şeyin düşmənidir… Buradan gedək, yoxsa soyuqdan donacağıq.

– Haraya gedək?

– Hər halda, isti olan yerə. Yolda qapının bağlanması haqqında nə düşündüyümü sizə söyləyərəm.

Beləliklə, onların hər üçü yola düzəldi. Qraf d’Artua sözə başladı:

– Bu gün axşam Provans qrafı kralın yanında şam elədi. Mən də orada idim. Parisə getdiyinizdən də xəbərim vardı. Söhbət zamanı Provans qrafı qəfildən krala dedi ki, kraliçaya öz salamını çatdırmaq istəyir. Kral isə cavab verdi ki, kraliça otağında şam eləyir. Qraf dedi: “Ah, bəs belə, mən isə onun Parisdə olduğunu düşünürdüm”. Kral sakitcə etiraz elədi: “Yox, öz otağındadır”. Provans qrafı sözündən dönmədi: “İndicə oradan gəlirəm. Məni hətta içəri buraxmadılar”. Bu vaxt kral qaşlarını çatdı. Biz gedəndən sonra isə, yəqin, qardaşım sizi görmək istəyib. Yanınıza buraxılmayandan sonra da, görünür, nədənsə şübhələnib. Əmr verib ki, qapıları bağlasınlar.

– Qraf, razılaşın ki, bu, çox pis hərəkətdir, – kraliça dedi.

– Razılaşıram… Hə, gəlib çatdıq. Bu mənim xüsusi mənzilimdir. Buraya təkcə mən gələ bilərəm, həmişə də tək gəlirəm.

– Bəs biz saraya necə qayıdacağıq? – kraliça soruşdu.

– Kralın göstərişi gecə saraya daxil olmağı qadağan edir. Deməli, əmr səhər qüvvədən düşəcək. Saat altıda qapılar açılır. Odur ki saat altıya iyirmi dəqiqə qalmış buradan çıxın. Şkafda hər rəngdə bürüncək var. Öz yataq otağınıza gedib uzanın. Qalan şeylər barədə narahat olmayın.