Polska i sąsiedzi na przestrzeni wieków. Tom 3

Teksty do tomu trzeciego powstawały z akcentem na „ludzi, przedmioty, interakcje”. Dążenie do posiadania dóbr zawsze było jednym z głównych motywów ludzkiej aktywności (o ile nie zasadniczym). Nie jest prawdą, że istnieją tylko rzeczy i relacje między nimi. Dzieje są bardziej skomplikowane. Ale relacje ludzi tworzących i zabiegających o rzeczy tworzą pokaźną część historii homo sapiens. Były nimi wyprawy morskie Słowian, średniowieczne ważenie piwa, mandżurskie imperium leśne Władysława Kowalskiego i rabunki Armii Czerwonej w powojennej Polsce. Rzeczy mają głęboki wpływ na świadomość ludzi. Zjawisko – jak się wydaje – przybiera na sile. Lawinowo rośnie produkcja przedmiotów, będących miarą dobrobytu, a nawet szczęścia osobistego. Chłop żyjący w monarchii wczesnych Piastów dysponował kilkudziesięcioma przedmiotami. W czasach nowożytnych były ich już setki. Obecnie przeciętna rodzina posiada tysiące przedmiotów i rokrocznie przybywają setki nowych. Nie widać końca tego zjawiska, bo – jak w uzależnieniach – im więcej zdobywamy, tym bardziej łakniemy następnych. A związki między ludźmi i przedmiotami znacznie się komplikują i są trudne do przewidzenia. Narastająca produkcja przemysłowa zrodziła w XIX wieku konflikt między właścicielami przedsiębiorstw a robotnikami.

Na bazie tych zmagań Karol Marks stworzył system filozoficzny będący podglebiem dla komunizmu i jego reperkusji w następnym stuleciu. Artykuły zawarte w niniejszej monografii wieloautorskiej ukazują skomplikowane i dalekosiężne relacje między ludźmi i wytwarzanymi przez nich przedmiotami. Redaktorzy wyrażają nadzieję, że przyczynią się one do dalszych refleksji (Ze Wstępu).