En wat is er geworden van al die gesuspendeerde ambtenaren? (A co się stało ze wszystkimi tymi zawieszonymi urzędnikami?; en wat is er geworden van al die gesuspendeerde ambtenaren? – a co się stało ze wszystkimi tymi zawieszonymi urzędnikami?)

O, er waren er nog veel meer! (Och, było ich jeszcze dużo więcej!; o, er waren er nog veel meer! – och, było ich jeszcze dużo więcej!) Allen, de een voor, de ander na, zyn in hun betrekkingen hersteld. (Wszyscy, jeden po drugim, zostali przywróceni na swoje stanowiska; allen, de een voor, de ander na – wszyscy, jeden po drugim, zyn in hun betrekkingen hersteld – zostali przywróceni na swoje stanowiska). Enkelen van hen hebben later zeer aanzienlyke ambten bekleed. (Niektórzy z nich później zajmowali bardzo wysokie stanowiska; enkelen van hen – niektórzy z nich, hebben later zeer aanzienlyke ambten bekleed – później zajmowali bardzo wysokie stanowiska).

En Soetan Salim? (A Soetan Salim?; en Soetan Salim? – a Soetan Salim?)

De generaal voerde hem gevankelyk mede naar Padang, en vandaar werd hy als balling naar Java gezonden. (Generał zabrał go do Padang jako więźnia, a stamtąd został wysłany na Jawę jako wygnaniec; de generaal voerde hem gevankelyk mede naar Padang – generał zabrał go do Padang jako więźnia, en vandaar werd hy als balling naar Java gezonden – a stamtąd został wysłany na Jawę jako wygnaniec). Hy is thans nog te Tjanjor in de Preanger regentschappen. (Obecnie jest jeszcze w Tjanjor w regencjach Preanger; hy is thans nog te Tjanjor in de Preanger regentschappen – obecnie jest jeszcze w Tjanjor w regencjach Preanger). Toen ik in 1846 daar was, heb ik hem een bezoek gebracht. (Kiedy byłem tam w 1846 roku, odwiedziłem go; toen ik in 1846 daar was – kiedy byłem tam w 1846 roku, heb ik hem een bezoek gebracht – odwiedziłem go). Weet je nog wat ik te Tjanjor kwam doen, Tine? (Pamiętasz, co robiłem w Tjanjor, Tine?; weet je nog wat ik te Tjanjor kwam doen – pamiętasz, co robiłem w Tjanjor, Tine? – Tine?)

Neen, Max, dat is me glad ontgaan. (Nie, Max, to mi całkiem umknęło; neen, Max – nie, Max, dat is me glad ontgaan – to mi całkiem umknęło).

Wie kan ook alles onthouden? Ik ben daar getrouwd, heeren! (Kto może wszystko pamiętać? Wziąłem tam ślub, panowie!; wie kan ook alles onthouden? – kto może wszystko pamiętać? ik ben daar getrouwd, heeren! – wziąłem tam ślub, panowie!)

Maar, vroeg Duclari, daar ge nu toch aan 't vertellen zyt, mag ik vragen of 't waar is dat ge te Padang zoo dikwyls geduelleerd hebt? (Ale, zapytał Duclari, skoro już opowiadasz, czy mogę zapytać, czy to prawda, że tak często pojedynkowałeś się w Padang?; maar, vroeg Duclari – ale, zapytał Duclari, daar ge nu toch aan 't vertellen zyt – skoro już opowiadasz, mag ik vragen of 't waar is dat ge te Padang zoo dikwyls geduelleerd hebt? – czy mogę zapytać, czy to prawda, że tak często pojedynkowałeś się w Padang?)

Ja, zeer dikwyls, en daartoe was aanleiding. (Tak, bardzo często, i były ku temu powody; ja, zeer dikwyls – tak, bardzo często, en daartoe was aanleiding – i były ku temu powody). Ik heb u reeds gezegd dat de gunst van den Gouverneur op zoodanigen buitenpost de maatstaf is, waarnaar velen hun welwillendheid afmeten. (Już ci mówiłem, że przychylność Gubernatora na takim odludziu jest miarą, według której wielu ocenia swoją życzliwość; ik heb u reeds gezegd – już ci mówiłem, dat de gunst van den Gouverneur op zoodanigen buitenpost – że przychylność Gubernatora na takim odludziu, de maatstaf is, waarnaar velen hun welwillendheid afmeten – jest miarą, według której wielu ocenia swoją życzliwość). De meesten waren dus voor my zeer onwelwillend, en vaak ging dit over in grofheid. (Większość z nich była więc bardzo nieżyczliwa wobec mnie, a często przechodziło to w grubiaństwo; de meesten waren dus voor my zeer onwelwillend – większość z nich była więc bardzo nieżyczliwa wobec mnie, en vaak ging dit over in grofheid – a często przechodziło to w grubiaństwo). Ik van myn kant was prikkelbaar. (Ja z mojej strony byłem drażliwy; ik van myn kant – ja z mojej strony, was prikkelbaar – byłem drażliwy). Een niet beantwoorde groet, een schimpscheut op de ‘zotterny van iemand die 't wil opnemen tegen den generaal’, een toespeling op myn armoede, op myn hongerlyden, op 't ‘slechte voedsel dat er scheen te liggen in zedelyke onafhankelykheid… dit alles, begrypt ge, maakte my bitter. (Niezwrócenie powitania, szyderstwo na temat ‘szaleństwa kogoś, kto chce się zmierzyć z generałem’, aluzja do mojej biedy, do mojego głodowania, do ‘złego jedzenia, które wydawało się być tam w moralnej niezależności’… to wszystko, rozumiecie, czyniło mnie zgorzkniałym; een niet beantwoorde groet – niezwrócenie powitania, een schimpscheut op de ‘zotterny van iemand die 't wil opnemen tegen den generaal’ – szyderstwo na temat ‘szaleństwa kogoś, kto chce się zmierzyć z generałem’, een toespeling op myn armoede, op myn hongerlyden – aluzja do mojej biedy, do mojego głodowania, op 't ‘slechte voedsel dat er scheen te liggen in zedelyke onafhankelykheid’ – do ‘złego jedzenia, które wydawało się być tam w moralnej niezależności’… dit alles, begrypt ge – to wszystko, rozumiecie, maakte my bitter – czyniło mnie zgorzkniałym). Velen, vooral onder de officieren, wisten dat de generaal niet ongaarne zag dat er geduelleerd werd, en vooral met iemand die zoo in ongenade was als ik. (Wielu, zwłaszcza wśród oficerów, wiedziało, że generał chętnie widział pojedynki, zwłaszcza z kimś, kto był w takiej niełasce jak ja; velen, vooral onder de officieren – wielu, zwłaszcza wśród oficerów, wisten dat de generaal niet ongaarne zag dat er geduelleerd werd – wiedziało, że generał chętnie widział pojedynki, en vooral met iemand die zoo in ongenade was als ik – zwłaszcza z kimś, kto był w takiej niełasce jak ja). Misschien wekte men dus myn gevoeligheid met voordacht op. (Być może celowo prowokowano moje uczucia; misschien wekte men dus myn gevoeligheid met voordacht op – być może celowo prowokowano moje uczucia). Ook duelleerde ik wel eens voor een ander dien ik voor verongelykt hield. (Również pojedynkowałem się czasami w obronie kogoś, kogo uważałem za skrzywdzonego; ook duelleerde ik wel eens voor een ander – również pojedynkowałem się czasami w obronie kogoś, dien ik voor verongelykt hield – kogo uważałem za skrzywdzonego). Hoe dit zy, het duel was daar in dien tyd aan de orde van den dag, en meer dan eens is 't gebeurd dat ik twee samenkomsten had op een ochtend. (Tak czy inaczej, pojedynek był tam wówczas na porządku dziennym, i więcej niż raz zdarzyło się, że miałem dwa spotkania jednego ranka; hoe dit zy – tak czy inaczej, het duel was daar in dien tyd aan de orde van den dag – pojedynek był tam wówczas na porządku dziennym, en meer dan eens is 't gebeurd – i więcej niż raz zdarzyło się, dat ik twee samenkomsten had op een ochtend – że miałem dwa spotkania jednego ranka). O, er is iets zeer aantrekkelyks in het duel, vooral met de sabel, of ‘op’ de sabel, zooals ze 't noemen… ik weet niet waarom. (O, jest coś bardzo atrakcyjnego w pojedynku, zwłaszcza na szable, lub ‘na’ szable, jak to nazywają… nie wiem dlaczego; o, er is iets zeer aantrekkelyks in het duel – o, jest coś bardzo atrakcyjnego w pojedynku, vooral met de sabel, of ‘op’ de sabel, zooals ze 't noemen – zwłaszcza na szable, lub ‘na’ szable, jak to nazywają, ik weet niet waarom – nie wiem dlaczego). Ge begrypt echter dat ik nu zoo-iets niet meer doen zou, ook al ware daartoe zooveel aanleiding als in die dagen… (Rozumiecie jednak, że teraz już bym tego nie zrobił, nawet gdyby było tyle powodów, co wtedy…; ge begrypt echter – rozumiecie jednak, dat ik nu zoo-iets niet meer doen zou – że teraz już bym tego nie zrobił, ook al ware daartoe zooveel aanleiding als in die dagen – nawet gdyby było tyle powodów, co wtedy…). kom eens hier, Max – neen, vang dat beestje niet – kom hier! (chodź tutaj, Max – nie, nie łap tego robaczka – chodź tutaj!; kom eens hier, Max – chodź tutaj, Max, neen, vang dat beestje niet – nie, nie łap tego robaczka, kom hier! – chodź tutaj!). Hoor eens, je moet nooit kapellen vangen. (Słuchaj, nigdy nie powinieneś łapać motyli; hoor eens – słuchaj, je moet nooit kapellen vangen – nigdy nie powinieneś łapać motyli). Dat arme dier heeft eerst langen tyd als rups op een boom rondgekropen, dat was geen vroolyk leven! (To biedne stworzenie najpierw długo pełzało jako gąsienica po drzewie, to nie było radosne życie!; dat arme dier – to biedne stworzenie, heeft eerst langen tyd als rups op een boom rondgekropen – najpierw długo pełzało jako gąsienica po drzewie, dat was geen vroolyk leven! – to nie było radosne życie!). Nu heeft het pas vleugeltjes gekregen, en wil wat rondvliegen in de lucht, en zich vermaken, en 't zoekt voedsel in de bloemen, en doet niemand leed… kyk, is 't niet veel aardiger het daar zoo te zien rondfladderen? (Teraz dopiero dostało skrzydełka i chce sobie trochę polatać w powietrzu, zabawić się, szuka pożywienia w kwiatach i nikomu nie szkodzi… spójrz, czy nie jest dużo przyjemniej patrzeć, jak tak sobie lata?; nu heeft het pas vleugeltjes gekregen – teraz dopiero dostało skrzydełka, en wil wat rondvliegen in de lucht – i chce sobie trochę polatać w powietrzu, en zich vermaken – zabawić się, en 't zoekt voedsel in de bloemen – szuka pożywienia w kwiatach, en doet niemand leed – i nikomu nie szkodzi, kyk, is 't niet veel aardiger – spójrz, czy nie jest dużo przyjemniej, het daar zoo te zien rondfladderen – patrzeć, jak tak sobie lata?).

Zoo kwam 't gesprek van de duellen op de vlinders, op de ontferming des rechtvaardigen over zyn vee, op het dierenplagen, op de loi Grammont, op de Nationale Vergadering waarin die wet werd aangenomen, op de republiek, en op wat niet al! (I tak rozmowa przeszła od pojedynków do motyli, do litości sprawiedliwego nad jego bydłem, do dręczenia zwierząt, do ustawy Grammont, do Zgromadzenia Narodowego, w którym uchwalono tę ustawę, do republiki i czego nie jeszcze!; zoo kwam 't gesprek van de duellen op de vlinders – i tak rozmowa przeszła od pojedynków do motyli, op de ontferming des rechtvaardigen over zyn vee – do litości sprawiedliwego nad jego bydłem, op het dierenplagen – do dręczenia zwierząt, op de loi Grammont – do ustawy Grammont, op de Nationale Vergadering waarin die wet werd aangenomen – do Zgromadzenia Narodowego, w którym uchwalono tę ustawę, op de republiek, en op wat niet al! – do republiki i czego nie jeszcze!).

Eindelyk stond Havelaar op. (W końcu Havelaar wstał; eindelyk stond Havelaar op – w końcu Havelaar wstał). Hy verontschuldigde zich by zyn gasten, wyl hy bezigheden had. (Przeprosił swoich gości, ponieważ miał zajęcia; hy verontschuldigde zich by zyn gasten – przeprosił swoich gości, wyl hy bezigheden had – ponieważ miał zajęcia). Toen de kontroleur hem den volgenden morgen op zyn kantoor bezocht, wist hy niet dat de nieuwe adsistent-resident den vorigen dag na de gesprekken in de voorgalery, was uitgereden naar Parang-Koedjang – het distrikt der ‘verregaande misbruiken’ – en eerst dien ochtend vroeg van daar was teruggekeerd. (Kiedy następnego ranka kontroler odwiedził go w jego biurze, nie wiedział, że nowy asystent rezydenta dzień wcześniej, po rozmowach w przedpokoju, wyjechał do Parang-Koedjang – dzielnicy ‘rażących nadużyć’ – i wrócił stamtąd dopiero tego samego ranka; toen de kontroleur hem den volgenden morgen op zyn kantoor bezocht – kiedy następnego ranka kontroler odwiedził go w jego biurze, wist hy niet dat de nieuwe adsistent-resident den vorigen dag na de gesprekken in de voorgalery – nie wiedział, że nowy asystent rezydenta dzień wcześniej, was uitgereden naar Parang-Koedjang – wyjechał do Parang-Koedjang, het distrikt der ‘verregaande misbruiken’ – dzielnicy ‘rażących nadużyć’, en eerst dien ochtend vroeg van daar was teruggekeerd – i wrócił stamtąd dopiero tego samego ranka).

Ik verzoek den lezer te gelooven dat Havelaar te wellevend was om aan zyn eigen tafel zooveel te spreken als ik in de laatste hoofdstukken heb opgegeven, en waardoor ik op hem den schyn laad alsof hy zich meester zou hebben gemaakt van 't gesprek, met verwaarloozing der plichten van een gastheer, die voorschryven aan zyn gasten de gelegenheid te laten of te verschaffen ‘zich te doen uitkomen’. (Proszę czytelnika, aby uwierzył, że Havelaar był zbyt uprzejmy, aby mówić tak wiele przy swoim własnym stole, jak podałem w ostatnich rozdziałach, przez co wydaje się, że zdominował rozmowę, zaniedbując obowiązki gospodarza, który powinien dać swoim gościom okazję do wypowiedzi; ik verzoek den lezer te gelooven – proszę czytelnika, aby uwierzył, dat Havelaar te wellevend was – że Havelaar był zbyt uprzejmy, om aan zyn eigen tafel zooveel te spreken – aby mówić tak wiele przy swoim własnym stole, als ik in de laatste hoofdstukken heb opgegeven – jak podałem w ostatnich rozdziałach, en waardoor ik op hem den schyn laad alsof hy zich meester zou hebben gemaakt van 't gesprek – przez co wydaje się, że zdominował rozmowę, met verwaarloozing der plichten van een gastheer – zaniedbując obowiązki gospodarza, die voorschryven aan zyn gasten de gelegenheid te laten of te verschaffen ‘zich te doen uitkomen’ – który powinien dać swoim gościom okazję do wypowiedzi). Ik heb uit de vele bouwstoffen die voor me liggen, een paar grepen gedaan, en zou nog lang de tafelgesprekken hebben kunnen voortzetten, met minder moeite dan 't afbreken daarvan me gekost heeft. (Z wielu materiałów, które mam przed sobą, wybrałem kilka przykładów, i mógłbym jeszcze długo kontynuować rozmowy przy stole, z mniejszym wysiłkiem niż przerwanie ich, co mnie kosztowało; ik heb uit de vele bouwstoffen die voor me liggen – z wielu materiałów, które mam przed sobą, een paar grepen gedaan – wybrałem kilka przykładów, en zou nog lang de tafelgesprekken hebben kunnen voortzetten – i mógłbym jeszcze długo kontynuować rozmowy przy stole, met minder moeite dan 't afbreken daarvan me gekost heeft – z mniejszym wysiłkiem niż przerwanie ich, co mnie kosztowało). Ik hoop echter dat het meegedeelde voldoende wezen zal om eenigermate de beschryving te rechtvaardigen, die ik van Havelaars inborst en hoedanigheden gegeven heb, en dat de lezer niet geheel zonder belangstelling de lotgevallen zal gadeslaan, die hem en de zynen wachtten te Rangkas-Betoeng. (Mam jednak nadzieję, że to, co przekazałem, wystarczy, aby w pewnym stopniu uzasadnić opis, jaki dałem na temat charakteru i cech Havelaara, i że czytelnik z zainteresowaniem będzie śledził losy, które czekały jego i jego bliskich w Rangkas-Betoeng; ik hoop echter dat het meegedeelde voldoende wezen zal – mam jednak nadzieję, że to, co przekazałem, wystarczy, om eenigermate de beschryving te rechtvaardigen – aby w pewnym stopniu uzasadnić opis, die ik van Havelaars inborst en hoedanigheden gegeven heb – jaki dałem na temat charakteru i cech Havelaara, en dat de lezer niet geheel zonder belangstelling de lotgevallen zal gadeslaan – i że czytelnik z zainteresowaniem będzie śledził losy, die hem en de zynen wachtten te Rangkas-Betoeng – które czekały jego i jego bliskich w Rangkas-Betoeng).

De kleine familie leefde stil voort. (Mała rodzina żyła dalej w spokoju; de kleine familie leefde stil voort – mała rodzina żyła dalej w spokoju). Havelaar was dikwyls over-dag uit, en bracht halve nachten op zyn bureau door. (Havelaar często wychodził w ciągu dnia i spędzał pół nocy w swoim biurze; Havelaar was dikwyls over-dag uit – Havelaar często wychodził w ciągu dnia, en bracht halve nachten op zyn bureau door – i spędzał pół nocy w swoim biurze). De verhouding tusschen hem en den kommandant van 't kleine garnizoen was alleraangenaamst, en ook in den huiselyken omgang met den kontroleur was geen spoor te ontdekken van 't rangverschil dat anders in Indie zoo vaak het verkeer styf en vervelend maakt, terwyl bovendien Havelaars zucht om hulp te verleenen waar hy maar eenigszins kon, dikwyls den Regent te-stade kwam, die dan ook zeer met zyn ‘ouderen broeder’ was ingenomen. (Relacje między nim a dowódcą małego garnizonu były bardzo przyjemne, a także w domowych kontaktach z kontrolerem nie było śladu różnicy rang, która w Indiach często czyni relacje sztywne i nudne, podczas gdy dodatkowo skłonność Havelaara do udzielania pomocy gdziekolwiek tylko mógł, często przydawała się Regentowi, który również był bardzo zadowolony ze swojego ‘starszego brata’; de verhouding tusschen hem en den kommandant van 't kleine garnizoen was alleraangenaamst – relacje między nim a dowódcą małego garnizonu były bardzo przyjemne, en ook in den huiselyken omgang met den kontroleur – a także w domowych kontaktach z kontrolerem, was geen spoor te ontdekken van 't rangverschil dat anders in Indie zoo vaak het verkeer styf en vervelend maakt – nie było śladu różnicy rang, która w Indiach często czyni relacje sztywne i nudne, terwyl bovendien Havelaars zucht om hulp te verleenen waar hy maar eenigszins kon – podczas gdy dodatkowo skłonność Havelaara do udzielania pomocy gdziekolwiek tylko mógł, dikwyls den Regent te-stade kwam – często przydawała się Regentowi, die dan ook zeer met zyn ‘ouderen broeder’ was ingenomen – który również był bardzo zadowolony ze swojego ‘starszego brata’). En ten-slotte bracht de lieftalligheid van mevrouw Havelaar veel toe tot het aangenaam verkeer met de weinige op de plaats aanwezige Europeanen en de Inlandsche Hoofden. (I w końcu wdzięk pani Havelaar przyczyniał się do miłych relacji z nielicznymi Europejczykami i miejscowymi przywódcami obecnymi w tej okolicy; en ten-slotte bracht de lieftalligheid van mevrouw Havelaar – i w końcu wdzięk pani Havelaar, veel toe tot het aangenaam verkeer met de weinige op de plaats aanwezige Europeanen en de Inlandsche Hoofden – przyczyniał się do miłych relacji z nielicznymi Europejczykami i miejscowymi przywódcami obecnymi w tej okolicy). De dienstkorrespondentie met den resident te Serang droeg blyken van wederzydsche welwillendheid, terwyl de bevelen van den resident, met heusheid gegeven, stipt werden opgevolgd. (Korespondencja służbowa z rezydentem w Serang wykazywała wzajemną życzliwość, podczas gdy rozkazy rezydenta, wydane z uprzejmością, były skrupulatnie wykonywane; de dienstkorrespondentie met den resident te Serang droeg blyken van wederzydsche welwillendheid – korespondencja służbowa z rezydentem w Serang wykazywała wzajemną życzliwość, terwyl de bevelen van den resident, met heusheid gegeven, stipt werden opgevolgd – podczas gdy rozkazy rezydenta, wydane z uprzejmością, były skrupulatnie wykonywane).

Tine's huishouding was spoedig geregeld. (Gospodarstwo domowe Tine zostało szybko uporządkowane; Tine's huishouding was spoedig geregeld – gospodarstwo domowe Tine zostało szybko uporządkowane). Na lang wachten waren de meubels van Batavia aangekomen, er waren ketimon's in zout gelegd, en als Max aan-tafel iets verhaalde, geschiedde dit in 't vervolg niet meer uit gebrek aan eieren voor de omelet, hoewel toch altyd de levenswys van 't klein gezin duidelyke blyken droeg dat de voorgenomen spaarzaamheid zeer werd in acht genomen. (Po długim oczekiwaniu meble z Batavii dotarły, ketimony zostały zakonserwowane w soli, a kiedy Max opowiadał coś przy stole, nie działo się to już z powodu braku jajek na omlet, chociaż styl życia małej rodziny zawsze wyraźnie wskazywał, że zamierzona oszczędność była bardzo przestrzegana; na lang wachten waren de meubels van Batavia aangekomen – po długim oczekiwaniu meble z Batavii dotarły, er waren ketimon's in zout gelegd – ketimony zostały zakonserwowane w soli, en als Max aan-tafel iets verhaalde – a kiedy Max opowiadał coś przy stole, geschiedde dit in 't vervolg niet meer uit gebrek aan eieren voor de omelet – nie działo się to już z powodu braku jajek na omlet, hoewel toch altyd de levenswys van 't klein gezin duidelyke blyken droeg – chociaż styl życia małej rodziny zawsze wyraźnie wskazywał, dat de voorgenomen spaarzaamheid zeer werd in acht genomen – że zamierzona oszczędność była bardzo przestrzegana).

Mevrouw Slotering verliet zelden haar huis, en gebruikte slechts eenige malen de thee by de familie Havelaar in de voorgalery. (Pani Slotering rzadko opuszczała swój dom i jedynie kilka razy piła herbatę z rodziną Havelaar w przedniej galerii; Mevrouw Slotering – pani Slotering, verliet zelden haar huis – rzadko opuszczała swój dom, en gebruikte slechts eenige malen de thee – i jedynie kilka razy piła herbatę, by de familie Havelaar in de voorgalery – z rodziną Havelaar w przedniej galerii).

Ze sprak weinig, en bleef altyd een wakend oog houden op ieder die hare of Havelaars woning naderde. (Mówiła niewiele i zawsze miała baczenie na każdego, kto zbliżał się do jej domu lub domu Havelaarów; Ze sprak weinig – mówiła niewiele, en bleef altyd een wakend oog houden – i zawsze miała baczenie, op ieder die hare of Havelaars woning naderde – na każdego, kto zbliżał się do jej domu lub domu Havelaarów).

Men was echter gewoon geraakt aan wat men haar monomanie begon te noemen, en lette daarop weldra niet meer. (Jednak ludzie przywykli do tego, co zaczęli nazywać jej monomanią, i wkrótce przestali na to zwracać uwagę; Men was echter gewoon geraakt – jednak ludzie przywykli, aan wat men haar monomanie begon te noemen – do tego, co zaczęli nazywać jej monomanią, en lette daarop weldra niet meer – i wkrótce przestali na to zwracać uwagę).

Alles scheen kalmte te ademen, want voor Max en Tine was 't vergelykenderwyze een kleinigheid zich te schikken in ontberingen die op een niet aan den grooten weg gelegen binnenpost onvermydelyk zyn. (Wszystko zdawało się emanować spokojem, ponieważ dla Maxa i Tine dostosowanie się do niedogodności, które były nieuniknione na placówce wewnętrznej nieleżącej przy głównej drodze, było stosunkowo drobnostką; Alles scheen kalmte te ademen – wszystko zdawało się emanować spokojem, want voor Max en Tine was 't vergelykenderwyze een kleinigheid – ponieważ dla Maxa i Tine dostosowanie się do, zich te schikken in ontberingen die op een niet aan den grooten weg gelegen binnenpost onvermydelyk zyn – niedogodności, które były nieuniknione na placówce wewnętrznej nieleżącej przy głównej drodze, było stosunkowo drobnostką).

Daar er op de plaats geen brood werd gebakken, at men geen brood. (Ponieważ na miejscu nie pieczono chleba, nie jadło się tam chleba; Daar er op de plaats geen brood werd gebakken – ponieważ na miejscu nie pieczono chleba, at men geen brood – nie jadło się tam chleba).

Men had het van Serang kunnen laten komen, maar de kosten op dat vervoer waren te hoog. (Można było sprowadzić chleb z Serang, ale koszty transportu były zbyt wysokie; Men had het van Serang kunnen laten komen – można było sprowadzić chleb z Serang, maar de kosten op dat vervoer waren te hoog – ale koszty transportu były zbyt wysokie).

Max wist zoo goed als ieder ander dat er veel middelen te vinden waren om zònder betaling brood naar Rangkas-Betoeng te laten brengen, maar onbetaalde arbeid, die Indische kanker, was hem een gruwel. (Max wiedział tak samo dobrze jak inni, że można znaleźć wiele sposobów, aby bez opłat sprowadzić chleb do Rangkas-Betoeng, ale niepłatna praca, ten indyjski rak, była dla niego ohydna; Max wist zoo goed als ieder ander – Max wiedział tak samo dobrze jak inni, dat er veel middelen te vinden waren – że można znaleźć wiele sposobów, om zònder betaling brood naar Rangkas-Betoeng te laten brengen – aby bez opłat sprowadzić chleb do Rangkas-Betoeng, maar onbetaalde arbeid, die Indische kanker, was hem een gruwel – ale niepłatna praca, ten indyjski rak, była dla niego ohydna).

Zoo was er veel te Lebak, dat wel door gezag te verkrygen was om-niet maar niet te-koop voor billyken prys, en onder zulke gegevens schikten zich Havelaar en zyn Tine gaarne in 't gemis. (W Lebak było wiele rzeczy, które można było uzyskać za darmo przez władzę, ale nie można ich było kupić za rozsądną cenę, i w takich warunkach Havelaar i jego Tine chętnie zgadzali się na niedogodności; Zoo was er veel te Lebak – w Lebak było wiele rzeczy, dat wel door gezag te verkrygen was om-niet maar niet te-koop voor billyken prys – które można było uzyskać za darmo przez władzę, ale nie można ich było kupić za rozsądną cenę, en onder zulke gegevens schikten zich Havelaar en zyn Tine gaarne in 't gemis – i w takich warunkach Havelaar i jego Tine chętnie zgadzali się na niedogodności).

Ze hadden wel andere ontberingen beleefd! (Doświadczyli innych trudności!; Ze hadden wel andere ontberingen beleefd – doświadczyli innych trudności).

Had niet die arme vrouw maanden doorgebracht aan-boord van een Arabisch vaartuig, zonder andere legerstede dan 't scheepsdek, zonder andere beschutting tegen zonnehitte en westmoessonsbuien, dan een tafeltje tusschen welks pooten ze zich moest vastklemmen? (Czyż ta biedna kobieta nie spędziła miesięcy na pokładzie arabskiego statku, bez innego posłania niż pokład, bez innego schronienia przed upałem słonecznym i zachodnimi monsunami niż stół, do którego nóg musiała się przytrzymywać?; Had niet die arme vrouw maanden doorgebracht – czyż ta biedna kobieta nie spędziła miesięcy, aan-boord van een Arabisch vaartuig – na pokładzie arabskiego statku, zonder andere legerstede dan 't scheepsdek – bez innego posłania niż pokład, zonder andere beschutting tegen zonnehitte en westmoessonsbuien – bez innego schronienia przed upałem słonecznym i zachodnimi monsunami, dan een tafeltje tusschen welks pooten ze zich moest vastklemmen – niż stół, do którego nóg musiała się przytrzymywać).

Had ze niet op dat schip zich moeten vergenoegen met een klein rantsoen droge ryst en vuil water? (Czyż na tym statku nie musiała zadowalać się małą porcją suchego ryżu i brudnej wody?; Had ze niet op dat schip – czyż na tym statku, zich moeten vergenoegen met een klein rantsoen droge ryst en vuil water – nie musiała zadowalać się małą porcją suchego ryżu i brudnej wody?).

En was ze niet in die en vele andere omstandigheden altyd tevreden geweest, als ze maar mocht samen wezen met haar Max? (I czyż nie była zadowolona w tych i wielu innych okolicznościach, jeśli tylko mogła być ze swoim Maxem?; En was ze niet in die en vele andere omstandigheden altyd tevreden geweest – i czyż nie była zadowolona w tych i wielu innych okolicznościach, als ze maar mocht samen wezen met haar Max – jeśli tylko mogła być ze swoim Maxem?).

Eén omstandigheid echter was er te Lebak, die haar verdriet berokkende: kleine Max kon niet in den tuin spelen omdat daar zooveel slangen waren. (Jednak w Lebak była jedna okoliczność, która sprawiała jej smutek: mały Max nie mógł bawić się w ogrodzie, ponieważ było tam tyle węży; Eén omstandigheid echter was er te Lebak – jednak w Lebak była jedna okoliczność, die haar verdriet berokkende – która sprawiała jej smutek, kleine Max kon niet in den tuin spelen omdat daar zooveel slangen waren – mały Max nie mógł bawić się w ogrodzie, ponieważ było tam tyle węży).

Toen ze dit bemerkte en hierover zich by Havelaar beklaagde, loofde deze aan de bedienden een prys uit voor elke slang die ze vangen zouden, doch reeds de eerste dagen betaalde hy zóóveel aan premien dat hy zyn belofte moest intrekken voor 't vervolg, want ook in gewone omstandigheden en dus zonder de voor hem zoo noodzakelyke zuinigheid, zou die betaling spoedig zyn middelen zyn te-boven gegaan. (Kiedy to zauważyła i skarżyła się na to Havelaarowi, ten zaoferował nagrodę służącym za każdego złapanego węża, ale już w pierwszych dniach zapłacił tak wiele premii, że musiał wycofać swoje obietnice na przyszłość, bo nawet w zwykłych okolicznościach, i bez koniecznej dla niego oszczędności, te płatności szybko przekroczyłyby jego środki; Toen ze dit bemerkte – kiedy to zauważyła, en hierover zich by Havelaar beklaagde – i skarżyła się na to Havelaarowi, loofde deze aan de bedienden een prys uit – zaoferował nagrodę służącym, voor elke slang die ze vangen zouden – za każdego złapanego węża, doch reeds de eerste dagen betaalde hy zóóveel aan premien dat hy zyn belofte moest intrekken voor 't vervolg – ale już w pierwszych dniach zapłacił tak wiele premii, że musiał wycofać swoje obietnice na przyszłość, want ook in gewone omstandigheden en dus zonder de voor hem zoo noodzakelyke zuinigheid – bo nawet w zwykłych okolicznościach i bez koniecznej dla niego oszczędności, zou die betaling spoedig zyn middelen zyn te-boven gegaan – te płatności szybko przekroczyłyby jego środki).

Er werd alzoo vastgesteld dat kleine Max voortaan 't huis niet meer zou verlaten, en dat hy zich, om frissche lucht te scheppen, vergenoegen moest met spelen in de voorgalery. (Postanowiono więc, że mały Max odtąd nie będzie opuszczał domu i będzie musiał zadowolić się zabawą w przedniej galerii, aby zażyć świeżego powietrza; Er werd alzoo vastgesteld – postanowiono więc, dat kleine Max voortaan 't huis niet meer zou verlaten – że mały Max odtąd nie będzie opuszczał domu, en dat hy zich, om frissche lucht te scheppen – i będzie musiał zadowolić się, aby zażyć świeżego powietrza, vergenoegen moest met spelen in de voorgalery – zabawą w przedniej galerii).

In-weerwil van deze voorzorg was Tine toch altyd angstig, en vooral 's avends, daar men weet hoe slangen dikwyls in de huizen kruipen en zich, om warmte te zoeken, in de slaapkamers verbergen. (Pomimo tych środków ostrożności Tine zawsze była zaniepokojona, zwłaszcza wieczorem, gdyż wiadomo, że węże często wpełzają do domów i chowają się w sypialniach, szukając ciepła; In-weerwil van deze voorzorg – pomimo tych środków ostrożności, was Tine toch altyd angstig – Tine zawsze była zaniepokojona, en vooral 's avends – zwłaszcza wieczorem, daar men weet hoe slangen dikwyls in de huizen kruipen – gdyż wiadomo, że węże często wpełzają do domów, en zich, om warmte te zoeken – i chowają się, szukając ciepła, in de slaapkamers verbergen – w sypialniach).

Slangen en dergelyk ongedierte vindt men wel-is-waar in Indiën overal, maar op de grootere hoofdplaatsen waar de bevolking dichter op elkander woont, komen zy natuurlyk zeldzamer voor dan in meer wilde streken, zooals te Rangkas-Betoeng. (Węże i podobne szkodniki można znaleźć wszędzie w Indiach, ale w większych głównych miejscowościach, gdzie ludność mieszka bliżej siebie, występują one naturalnie rzadziej niż w bardziej dzikich rejonach, takich jak Rangkas-Betoeng; Slangen en dergelyk ongedierte vindt men wel-is-waar in Indiën overal – węże i podobne szkodniki można znaleźć wszędzie w Indiach, maar op de grootere hoofdplaatsen waar de bevolking dichter op elkander woont – ale w większych głównych miejscowościach, gdzie ludność mieszka bliżej siebie, komen zy natuurlyk zeldzamer voor – występują one naturalnie rzadziej, dan in meer wilde streken, zooals te Rangkas-Betoeng – niż w bardziej dzikich rejonach, takich jak Rangkas-Betoeng).