Związki komunalne i metropolitalne w Polsce

Publikacja zawiera systematyczną i wyczerpującą analizę oraz ocenę polskiego ustawodawstwa dotyczącego:

związków komunalnych tworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, a także

związku metropolitalnego z siedzibą w Katowicach, którego status prawny oraz zadania i materialne podstawy niezbędne do prowadzenia działalności unormowano w drodze ustawy.

Z uwagi na stale pogarszającą się sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego (j.s.t.) wiele z zadań publicznych, które są aktualnie realizowane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego, już nie będą mogły być wykonywane samodzielnie przez te jednostki (np. w obszarze lokalnego transportu zbiorowego, gospodarowania odpadami komunalnymi, ochrony zdrowia, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej).

W książce zostały poddane analizie i ocenie przepisy prawa regulujące:

zasady i procedurę tworzenia związków komunalnych i rolę organów j.s.t. w tym zakresie,

pozycję ustrojową i wewnętrzną strukturę organizacyjną związków, które są odrębnymi od j.s.t. podmiotami prawa, ale funkcjonują w symbiozie z tworzącymi je j.s.t.,

rejestrowanie związków i znaczenie rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej,

wyposażanie związków w składniki majątkowe i środki pieniężne,

przekazywanie związkom zadań do realizacji,

zasady kształtowania stosunków prawnych między związkami komunalnymi i ich uczestnikami,

prowadzenie gospodarki budżetowej i finansowej przez związki komunalne,

zaciąganie zobowiązań przez związki,

zasady odpowiedzialności związków za prawidłowe wykonywanie zadań,

sprawowanie nadzoru nad działalnością związków,

zasady przekształcania związków komunalnych oraz ich likwidacji.

W odniesieniu do związku metropolitalnego analizie i ocenie poddano regulacje prawne dotyczące:

zasad i trybu jego utworzenia,

statusu prawnego,

rozwiązań zawartych w jego statucie,

katalogu zadań i sposobu ich wykonywania,

struktury organizacyjnej związku (organy, jednostki organizacyjne),

możliwości współpracy i współdziałania z j.s.t.,

źródeł dochodów związku metropolitalnego,

spraw majątkowych związku i zasad prowadzenia gospodarki budżetowej,

sprawowania nadzoru nad działalnością związków.

Należy podkreślić, że związek metropolitalny, jako odrębny podmiot prawa w sektorze samorządowym, w najbliższej przyszłości może stać się instytucją prawną o zdecydowanie większym niż dotychczas zastosowaniu. Podejmowane są różne inicjatywy legislacyjne zmierzające do utworzenia następnych związków metropolitalnych (np. z siedzibą w Łodzi lub w Gdańsku).

Problematyka prawna wyżej wymienionych rodzajów związków jest trudna i wewnętrznie złożona z uwagi na znaczne rozproszenie regulacji prawnych. W monografii oceniono normy zamieszczone w następujących ustawach:

samorządzie gminnym,

o samorządzie powiatowym,

o związku metropolitalnym w województwie śląskim,

o finansach publicznych,

o regionalnych izbach obrachunkowych,

o obligacjach,

o publicznym transporcie zbiorowym,

o podatku dochodowym od osób prawnych.

W wielu innych aktach prawnych zawarto różne, często epizodyczne regulacje dotyczące przedmiotowych związków, np. w ustawach: o gospodarce nieruchomościami, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.

Z jednakową uwagą zostały potraktowane przez Autorów kwestie ustrojowo-organizacyjne oraz finansowoprawne dotyczące związków komunalnych oraz związku metropolitalnego. Przedstawiono również główne kierunki ewolucji rozwiązań prawnych w tych obszarach, a także motywy podejmowania nowych inicjatyw legislacyjnych zmierzających do utworzenia nowych związków metropolitalnych w Polsce.

W opracowaniu przedstawiono dotychczasowy dorobek doktryny oraz judykatury, odnoszący się do istoty i zasad funkcjonowania związków komunalnych i związku metropolitalnego, a także liczne ustalenia organów nadzoru. W ten sposób zidentyfikowane zostały najczęściej występujące nieprawidłowości w funkcjonowaniu tych podmiotów oraz ich otoczenia. Wielowątkowe i kompleksowe ujęcie tej problematyki jest konieczne do zrozumienia zasad tworzenia, organizacji i funkcjonowania związków, których znaczenie w sektorze samorządowym stale się zwiększa.

   Adresaci:

Książka jest przeznaczona dla osób związanych z sektorem samorządowym – pracowników samorządowych, radnych, organów wykonawczych j.s.t., osób wykonujących obsługę prawną j.s.t. i ich związków, a także osób działających w bliskim i dalszym otoczeniu samorządu terytorialnego, np. pracowników regionalnych izb obrachunkowych, audytorów, członków komisji orzekających w sprawach naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Będzie cennym źródłem wiedzy dla prawników praktyków, specjalizujących się w sprawach samorządu terytorialnego, a także przedstawicieli nauki oraz studentów studiów podyplomowych z zakresu problematyki samorządowej i doktorantów.

Autorzy monografii od wielu lat specjalizują się w zakresie prawa samorządu terytorialnego oraz prawa finansów publicznych, w tym prawa finansowego samorządu terytorialnego. Efekty prowadzonych przez nich badań zostały dotychczas opublikowane w wielu recenzowanych pracach (monograficznych, zbiorowych, artykułach naukowych). Łącznie w ich dorobku znajduje się prawie 800 opublikowanych prac, w tym kilkadziesiąt za granicą. Są samodzielnymi pracownikami naukowymi, zatrudnionymi w Instytucie Nauk Prawnych Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Są autorami wzorów uchwał podejmowanych przez rady gmin w sprawach dotyczących związków międzygminnych.