Buch lesen: «Hekayələr»

KİŞİ SƏDAQƏTİ

– Bilirsən nə var, gəl zər ataq.

– Oldu, – o birisi cavab verib komanın bir küncündə ayaq xizəyini təmir edən hinduya tərəf döndü. – Ey, Bilbidem, Olsonun yanına gedib de ki, xahiş edirik zərlərini bizə versin, oynayıb qaytararıq.

Fəhlələrin maaşından, yanacaqdan, ərzaqdan söhbət gedən anda birdən bu gözlənilməz xahiş Bilbidemi çaşdırdı. Bundan başqa, hələ ertə idi, o, ağ adamların – xüsusilə Pentfild və Hatçinson kimi sahibkarların işlərini görüb qurtarmamış zər atdıqlarını və ya kart oynadıqlarını görməmişdi. O, yukonlu əsl hindu kimi təəccübləndiyini heç vəchlə büruzə vermədi; əlcəklərini əllərinə keçirib komadan çıxdı.

Səhər saat doqquz olsa da, hava hələ qaranlıq idi. Komanı şam ağacından düzəldilmiş stolun üstündəki qarmaqarışıq, bulaşıq qab-qacaq qalağının arasındakı piy şam işıqlandırırdı. Şamı uzunboğaz viski butulkasına keçirmişdilər; butulkanın boğazında saysız-hesabsız şamların piyi kiçik buzlaqlar kimi donub-qalmışdı. Komanın tənha otağının arxa divarında yorğan-döşəyi yığışdırılmamış iki taxt görünürdü. Otaqda elə stolun üstündəki kimi hərc-mərclik idi.

Lorens Pentfild və Korri Hatçinson zahiri görkəmlərindən heç kimin ağlına da gəlməsə, milyonçu idilər. Onların görkəmlərində heç bir qeyri-adilik yox idi, Miçiqan meşəqıranlarının düşərgəsində işçilərdən heç nə ilə seçilmirdilər. Ancaq bayırda qaralan çalaların dərinliyində onlarca adam gündə on beş dollara daş təbəqələri xırdalayır, başqaları dolamaçarxı hərləyir, şurflardan¹ qum, qızıl, süxurlar çıxarırdılar. Hər gün hasil olunan min dollarlıq qızıl Bonanzanın ən dövlətli “qızıl kralları” sayılan Pentfild və Hatçinsona məxsus idi.

Bilbidem çıxıb gedəndən sonra araya çökən sükutu Pentfild pozdu. O, bulaşıq qab-qacağı stolun boşaldılmış hissəsinə itələdi, təmiz hissədə barmaqları ilə stolu taqqıldat- mağa başladı. Hatçinson his eləyən şamın gözünü baş və şəhadət barmaqları ilə təmizlədi. Sonra isə onları bir-birinə sürtüb qəfil dilləndi:

– İkimiz də çıxıb gedə bilsəydik, nə yaxşı olardı. Heç zər atmalı olmazdıq.

Pentfild qaşqabaqla ona baxdı:

– Sənin bu lənətə gəlmiş tərsliyin olmasaydı, heç mübahisə də eləməzdik. Sən ancaq şeylərini yığışdırıb yola düşərdin. Mən işlərə göz olar, gələn il gedərdim.

– Mən niyə gedim? Axı mənim yolumu gözləyən yoxdur…

Pentfild onun sözünü ağzında qoydu:

– Bəs qohum-qardaşın?

Hatçinson sözünə qaldığı yerdən davam etdi:

– Səni isə gözləyirlər. Bilirsən də mən kimi nəzərdə tuturam.

Pentfild qaşqabağını sallayıb çiyinlərini çəkdi:

– Gözləyər.

– Axı o, iki ildir ki gözləyir…

– Bir il də gözləsə, qocalmaz.

– Axı onda üç il olacaq! A kişi, bir ağlına vur, üç il dünyanın bu başında, bu lənətə gəlmiş cəhənnəmdə ilişib qalmaq olar?! – Hatçinson əllərini məyusluqla yellədi.

O öz şərikindən yaşca kiçik idi, iyirmi altıdan artıq yaşı olmazdı. Sir-sifətindən qəm-qüssə yağırdı: çoxdan bəri həsrətini çəkdiyi şeylərdən məhrum olan üzündə kədər vardı. Eynilə Pentfildin də üz-gözündən, donqar çiyinlərindən məyusluq tökülürdü.

– Dünən gecə yuxuda gördüm ki, Zinkengildəyəm, – Pentfild dedi. – Musiqi çalınır, badələrin cingiltisi, qadın gülüşü eşidilirdi. Mən yumurta sifariş vermişdim. Hə, özü də hər növündən – həm bərk, həm ilıq bişirilmiş, həm də qayğanaq; bunları elə aşırıram ki, bişirib çatdıra bilmirlər.

Hatçinson onun sözünü acgözlüklə kəsdi:

– Mən isə salat, üstünə göyərti səpilmiş bifşteks² sifariş verərdim, yanında da göy soğanı, turpu dişlərimin arasında xırçıldayaydı.

Pentfild ah çəkdi:

– Mən də bunların hamısını yumurtadan sonra sifariş verərdim, yuxudan ayılmasaydım…

O, döşəmənin üstündəki sınıq-salxaq banconu³ götürüb simlərinə fikirli-fikirli toxundu. Hatçinson diksinib dərindən ah çəkdi. Pentfild şən bir melodiya çalanda isə o, gözlənilməz qəzəblə qışqırdı:

– Saxla! Adam dəli olar, dözmək olmur.

Pentfild banconu taxtın üstünə atıb qiraətlə oxudu:

 
Açıb gizli həsrətimi⁴
Oxuyuram mən beləcə,
Yaddaşımın qaranlığı
Axıb gedir,
Keçir gecə.
Bir şəhərəm, dan yerinin
Şəfəqində sökülürəm,
Xatirələr əzabında
Öz içimə çəkilirəm.
Qəlbim yenə düşür oda,
O geydiyim frak mənim
Gör nələri salır yada.
 

Dostu başını ağır-ağır əllərinin üstünə endirdi. Pentfild təzədən stolun üstünü yeknəsəq şəkildə taqqıldatdı. Sonra onun nəzərini qapının bərk açılması cəlb elədi. Qapının üstünə ağ qırov tük kimi çökmüşdü. Pentfild pəsdən oxudu:

 
Ağlımdadır qoyun-quzu…
Neçə ümid, neçə arzu,
Bir quş kimi süzüb gedir.
Qızılbalıq dağ çayından
Dəryalara üzüb gedir.
Ürəyimdə bir səda var:
yeri dinlə, göyü dinlə!
Haçan mənim məhəbbətim,
Qovuşaram mən səninlə?!
 

İçəri girən Bilbidem zərləri stolun üstünə atdı. Ani sükutdan sonra dedi:

– Yaman şaxta var, Olson mənə dedi ki, Yukon çayı dünəndən donub.

Pentfild Hatçinsonun çiyinlərini şappıldadıb qışqırdı:

– Eşitdin, dostum? Kim udsa, sabah bu vaxt xoşbəxt diyarın yolunda olacaq.

O, içində zərlər olan stəkanı şən halda silkələdi:

– Hə, nə oynayırıq?

– Poker⁵, at görüm.

Pentfild stolun üstündəki qab-qacağı itələyib şaqqıltı ilə yerə tökdü. Zərləri stolun üstünə atdı. İkisi də tələsik əyildi. Heç biri qoşa düşməmişdi, ən böyük say beş idi.

Pentfild içini çəkdi:

– Boş xana.

Çox götür-qoydan sonra o, zərlərin beşini də stəkana yığdı. Hatçinson dedi:

– Sənin yerinə olsaydım, beşi saxlardım.

– Yox, indi gör nə olacaq! – deyə Pentfild zərləri atdı.

Yenə heç biri qoşa düşmədi. Bu dəfə ikidən ta altıyacan düşmüşdü. Pentfild inildədi:

– Yenə fərli bir şey düşmədi. Korri, sən daha atma, sən uddun.

Korri dinməzcə zərləri yığdı, stəkanın içində cingildədib atdı. Ona da altı ilə boş xana düşdü. O, altılığı saxlayıb qalan dörd zəri yığaraq dedi:

– Hər halda, heç-heçə, ancaq mən qoşa bir zər istəyirəm. Budur, udacam.

Stolun üstünə iki, üç, dörd, beş və Pentfilddəki kimi boş xana düşdü. Hatçinson ah çəkdi:

– Belə hadisə yüz ildə bir dəfə olur.

Pentfild zərləri tələsik qamarlayıb təzədən atdı.

– Milyonda bir dəfə.

Üç beşlik düşdü. O, stəkanı xeyli silkələdi, nəhayət, zərləri atanda bir beşlik də düşdü. Korri hövsələsini lap itirdi. Ancaq onun üç altılığı düşdü. Oyun yoldaşının gözlərində inamsızlıq, onun baxışlarında isə ümid parladı. Bir altılıq da düşsəydi, o, buzun üzəri ilə ştatlara yollanardı. O, stəkanı silkələdi, istədi atsın, tərəddüd etdi, yenə də silkələməkdə davam elədi.

Pentfild qəzəblə qışqırdı:

– At, at! Bizi incitmə! – O, həyəcanını gizlətmək üçün stolun qırağından elə yapışdı ki, dırnaqları əyildi.

Zərlər diyirləndi. Stolun üstündə altılıq göründü. Onlar yerlərində donub-qalaraq altılığa tamaşa edirdilər. Araya uzun sükut çökdü. Hatçinson altdan-yuxarı yoldaşına nəzər saldı. Pentfild onun baxdığını görüb özünü etinasız göstərmək üçün soyuq-soyuq gülümsündü.

Hatçinson yerindən sıçradı. Üzündə pərt və əsəbi ifadə vardı. Bu oyunda udmaq uduzmaqdan çətin idi. O, dostuna yaxınlaşdı, amma dostu da onun nə deyəcəyini bildiyindən danışmağa qoymadı:

– Sus, Korri, mən bilirəm sən nə demək istəyirsən. Mənim getməyimi istəyirsən və sairə və ilaxır. Yaxşısı budur, dinmə. Detroytda qohumların yolunu gözləyir, buna görə də getməlisən. Bir də ki sən mənim istəyimi yerinə yetirə bilərsən.

– Yəni?

Pentfild dostunun onun ürəyindəkiləri anladığını hiss etdi:

– Yəni ki, sən onu bura gətirə bilərsən. Fərq onda olacaq ki, toy San-Fransiskoda yox, Dousonda olacaq.

Hatçinson etiraz etdi:

– Ağlın çaşıb, nədir? Mən onu necə gətirrəm, onu heç tanımıram da. Sənin nişanlın mənə bacı kimidir, amma özün başa düşürsən də, ikilikdə yola cıxa bilmərik. Sənlə mən bilirik ki, arada heç nə ola bilməz, amma başqaları bunu söz-söhbət eləyərlər.

Pentfild boğuq səslə söyüş söyüb başqalarını Alyaskadan daha isti yerlərə göndərdi. Şəriki isə sözünə davam etdi:

– Əgər sən mənə qulaq assaydın, öz alicənablığını gözə soxmasaydın, indiki şəraitdə özünün getməyin daha yaxşı olardı. Cəmi-cümlətanı bircə ildən sonra mən gedib kefə baxaram.

Pentfild yola düşməkdən özünü güclə saxlayaraq başını buladı:

– Dostum, özünə nahaq zəhmət vermə. Mən sənin xeyirxahlığını qiymətləndirirəm, ancaq olmaz. Mən sənin burda, mənim də yerimə can qoyduğunu bilə-bilə orda rahat otura bilmərəm.

Birdən ağlına qəribə fikir gəldi. O, taxtın üstünə atıldı. Tələskənliklə yatağı alt-üst edib qələm-kağız tapdı. Stolun arxasına keçib tələsik, ancaq inamla yazmağa başladı.

– Hə, al bunu, – deyib əlindəki kağızı şərikinin ovcuna basdı. – Təkcə ünvanına çatdır, hər şey yoluna düşəcək.

Korri kağızı oxuyub şübhə ilə dedi:

– Hardan bilirsən ki, qardaşı bu dalbucaq yerə gəlmək istəyər?

Pentfild sözünün üstündə inadla durub dedi:

– O mənim, bacısının xətrinə razılaşar. Sadəcə, iş orasındadır ki, qardaşı nərmənazikdir. Qızın onunla tək yola çıxmasını istəmirəm. Sən yanlarında olsan, ürəyim rahat olar. Həm də camaat artıq-əskik danışmaz. Şəhərə çatan kimi birbaşa onlara get, hər şeyi başa sal, sonra öz evinizə gedərsən. Yazda da onların dalınca gəlib bura gətirərsən.

Bu sözləri deyib saatın qapağını açdı:

– Əminəm ki, seçimimi bəyənəcəksən. – Qapağın içindəki şəkli göstərdi. Korri şəklə tamaşa etdikcə heyran qaldı. – Yaxşı bax ki, rastlaşanda tanıyasan, – deyə Pentfild əlavə etdi. – Adı Meybldir. Yeri gəlmişkən, ünvanı başa salım ki, tapa biləsən. San-Fransiskoya çatanda bir keb⁶ tutub sürücüyə de: “Mirdon avenyuya⁷, Holmsun evinə sür”. Şəhərdəki bütün faytonçular məhkəmə hakimi Holmsun harda yaşadığını yaxşı bilirlər.

O, sözünə azacıq fasilə verib dedi:

– Bilirsən nə var, sən mənə bəzi şeylər alsaydın, pis olmazdı, məsələn… məsələn…

– Ailəli adama lazım olan şeylər.

Pentfild bu cavabdan pərt halda gülümsündü.

– Hə, düz tapdın. Süfrələr, salfetlər, döşəkağı, balışüzü, yaxşı qab-qaşıq dəsti və sairə. Axı buralara alışınca ona çətin olacaq. Aldığın şeyləri gəmi ilə yola salarsan. Bir də yaxşı olardı ki… Royal barədə nə fikirləşirsən?

Hatçinson bu fikrə ürəkdən razı oldu. Bayaqdan bəri səfərə etiraz etdiyini unutmuşdu. Artıq üzərinə qoyulan vəzifə ona daha cəlbedici görünürdü. Söhbətlərini qurtarıb ayağa qalxanda o dedi:

– Lorens, Tanrıya and olsun, onu dəbdəbə ilə gətirib gələrəm. Yol uzunu bişirib-düşürməyi, itlərə qulluq etməyi də öz öhdəmə götürürəm. Onlara əziyyət çəkdirmərəm. Qardaşına da ancaq bacısının rahatlığını təmin etmək, bir də mənim nəsə yadımdan çıxsa, onları eləmək qalır. Amma yenə də çalışaram ki, heç nə unutmayım.

Ertəsi gün Pentfild dostunun əlini sonuncu dəfə sıxıb onun itlər qoşulmuş kirşədə donmuş Yukon çayı ilə üzüyuxarı “gen dünya”ya tərəf yollanmağına tamaşa etdi. Daha sonra mədənə, iş başına qayıtdı. Burada onun ürəyi çox sıxılırdı. Uzun qışı dözümlə qarşıladı. İşi başından aşırdı; fəhlələrə göz qoymalı, torpaqda aparılan kəşfiyyat işlərinə rəhbərlik etməli idi. Ancaq onu təkcə iş məşğul etmədi, təpənin üstündə, mədənlərin arxasında yeni koma tikdirdi. Bu, möhkəm tikilmiş, xudmani koma idi: üç rahat otağı vardı. Onun hər bir tiri çox yaxşı yonulmuşdu. Hər halda, dülgərlərə gündə on beş dollar vermək hər adamın xərci deyildi. Ancaq söhbət sevimli Meybldən gedəndə heç bir xərc onu qorxutmurdu. O, komanı səliqəyə sala-sala oxuyurdu:

 
Haçan mənim məhəbbətim,
Qovuşaram mən səninlə?!
 

Divardan təqvim asmışdı. Hər səhər yuxudan duran kimi təqvimdəki günün üstündən xətt çəkir, bahara nə qədər qaldığını, nişanlısını dostunun nə vaxt gətirəcəyi günü hesablayırdı. Təzə komaya özündən başqa heç kim girə bilməzdi. Nişanlısı gələndə hər şeyi təptəzə görməli idi. Özü saatlarla o evdə vaxt keçirirdi, oradan çıxanda isə üzündə qəribə nəvaziş olur, baxışlarından şadlıq və mülayimlik yağırdı.

Dekabrda dostundan məktub gəldi. O yazırdı ki, qız həqiqətən Pentfildə layiq adaxlıdır. Korri qıza heyran qalmışdı, şərikini belə arvadı olacağı ilə təbrik edirdi. Lorens çox sevincək olmuşdu, amma hövsələsi daha da daralmışdı. Yaxşı ki, dostundan məktublar bir-birinin dalınca gəlirdi. Bəzən poçt ləngiyəndə məktublar iki-iki, üç-üç gəlirdi. Bütün məktublarda Korri gah indicə Meyblgildən gəldiyini, gah da ora getməyə hazırlaşdığını yazırdı. Deyəsən, dostu San-Fransiskonu tərk edib Detroyta getmək niyyətində deyildi. Lorensə elə gəldi ki, Korri öz ailəsini unudub, nədənsə nişan- lısıgildə kök salıb. Hətta ürəyində narahat olmağa başlamışdı. Amma sonra şübhələri özündən kənarlaşdırırdı, çünki o, dostuna və nişanlısına yaxşı bələd idi.

Meyblin də məktublarında baş qəhrəman Korri idi. Onun diqqətindən və münasibətindən razılıq edirdi. Söhbət toy məsələsinə gələndə isə qız tərəddüd edir, qətiyyətsizlik göstərirdi. Lorens düşünürdü ki, qızın qorxusu çətinliklər, təhlükələr qarşısında onu gözləyən məhrumiyyətlərdən doğur.

Üzücü, intizarlı qış qurtarmaq bilmirdi. İşlərə nəzarət etmək artıq onun başını qatmırdı. Yanvarın axırlarında Pentfild fikrini dağıtmaq üçün qumar stolunun arxasına tez-tez keçməyə başladı. O, qumarda udurdu, hərçənd maddi vəziyyəti ona uduzmağa da imkan verirdi. Firon⁸ oynayanlar arasında “Pentfildin əli yaman gətirir” ifadəsi dildən-dilə dolaşırdı. Fevralın ortalarınadək bəxti əməlli-başlı gətirmişdi.

Bir dəfə qumar oyunu keçirilən “Opera” klubunda bir saat ərzində Lorensin bütün kartları uddu. Növbəti oyun zamanı kartlar qarışdırılanda stolun yiyəsi Nik İnvud bərkdən dedi:

– Öz aramızdır, deyəsən, şərikiniz vaxtını boş keçirmir?

– Hə, Korri əylənməyi yaxşı bacarır, – o cavab verdi. – Bir də ki o buna layiqdir.

Nik İnvud güldü:

– Əlbəttə, özü bilən yaxşıdır, amma əylənmək evlənmək deyil.

Təəccübünü gizlədə bilməyən Lorens inamsızlıqla soruşdu:

– Korri evlənib, yox a?

– Bəli, bu səhər “Frisko” qəzetindən oxumuşam.

Pentfild halını pozmayaraq səbirlə soruşdu:

– Qız kimdir, görəsən? – Arxayın idi ki, onu masqaraya qoyurlar, hər an qəhqəhə səsi eşidə bilər.

İnvud cibindən çıxardığı qəzetə göz gəzdirə-gəzdirə dedi:

– Qızın adı yadımda qalmır, ancaq deyəsən, Meybldir… Aha, tapdım: Meybl Holms, məhkəmə hakimi Holmsun qızı…

Ürəyi yerindən oynayan Lorens dərhal özünü ələ alıb düşündü ki, görəsən, Şimalda bu ad birinə məlumdur, ya yox. Hisslərini büruzə vermədən onlara qulaq asanların üzlərini sakitcə müşahidə elədi. Yox, qulaq müsafirlərinin üzündəki adicə maraq idi. O, üzünü Nikə çevirib laqeyd səslə dedi:

– Bax, bu beş yüz dollardan mərc gəlirəm ki, qəzetdə belə bir şey yoxdur.

İnvud anlaşılmaz şəkildə gülümsünüb dedi:

– Yox, əzizim, sizin pulunuz mənə gərək deyil.

Pentfild istehza ilə:

– Mən elə də bilirdim, zarafatı boşla! – deyib stola sarı çevrilərək daha iki karta pul qoydu.

İnvud qızardı, sanki özünə inanmayaraq qısa məqaləni diqqətlə bir də oxudu. Sonra Pentfildə sarı sərt dönüb həyəcanla dedi:

– Qulaq asın. Mən bu işi belə qoya bilmərəm.

Pentfild kobudcasına soruşdu:

– Nəyi?

– Sizin sözünüzdən belə çıxır ki, mən yalan danışıram?

– Yox, sadəcə, mənə elə gəlir ki, sizin zarafatınız tutub.

– Axı mən sizə deyirəm ki, bu doğrudur.

– Mənsə beş yüz dollardan mərc gəlirəm ki, qəzetdə belə bir şey yoxdur, – deyib içində qızıl səpintisi olan ağır kisəni stolun üstünə atdı.

– Sizin pulunuz mənə gərək deyil, madam ki israr edirsiniz, alın, özünüz baxın, – deyə İnvud qəzeti Lorensə uzatdı.

Lorens oxuduqlarına inana bilmirdi. O, başlığa göz gəzdirdi: “Şimaldan cavan Loxinvar⁹ çapa-çapa gəlirdi”. Məqalədə Meybllə Korrinin adları yanaşı idi. Qəzetin birinci səhi- fəsinə baxdı, San-Fransiskoda nəşr olunmuşdu.

O, yüngülcə gülümsəyib dedi:

– Pullar sizindir. Bir halda ki mənim şərikim kefə başladı, qabağında çətin duruş gətirmək olar.

Sonra qəzeti əlinə alıb yenidən kəlmə-kəlmə oxudu. Şəkk-şübhə ola bilməzdi. Korri Hatçinson, həqiqətən də, Meyblə Holmsla evlənmişdi. Məqalədə Korri haqqında “Bonanzanın krallarından biri, Lorens Pentfildin şəriki (San-Fransisko cəmiyyətində hələ unudulmamışdı), onunla birlik- də Klondaykın bir çox sərvətlərinin yiyəsi” deyilirdi. Məlumat verilirdi ki, mister və missis Hatçinsonlar toydan sonra bir müddət Detroytda qalacaq, sonra isə bal aylarını Klondayka səyahətdə keçirəcəklər.

Pentfild ayağa qalxdı və tərəzidə çəkildıkdən sonra beş yüz dollar məbləğində qızıl səpintisi boşaldılmış kisəsini götürdü:

– İndicə qayıdıram, yerimi saxlayın.

Küçəyə çıxıb başqa bir qəzet aldı, bu qəzet də məlumatı təsdiqləyirdi. Artıq şübhəsi qalmadı: dostu və nişanlısı evlənmişdilər. O, kluba qayıdıb oyuna davam etdi. Təklif etdi ki, kim nə qədər istəyir pul qoysun. Nik kart paylayana başı ilə işarə edib güldü:

– Şirkətin anbarlarına baş çəkmək istəyirdim, amma gedəsi olmadım. Hə, bacarığınızı göstərin görək!

Lorens ikisaatlıq qızğın oyundan sonra qırx min pul uddu. Kart paylayan siqaretini yandırıb elan etdi ki, bankda pul qurtarıb. Pentfild Nik İnvudun əlini sıxıb bildirdi ki, bu onun sonuncu oyunu idi.

Heç kəsin ağlına belə gəlmədi ki, ona necə ağır bir zərbə vurulub. O, zahirən bunu göstərmirdi. Həmişəki kimi bütün həftə işi-gücü ilə məşğul oldu. Ancaq şənbə günü toy mərasimini təsvir edən “Portlend” qəzeti gözünə dəydi. Mədəndəki işlərə nəzarəti dostlarından birinə tapşırıb itləri qoşdu, Yukon çayı boyunca yuxarı yollandı. O, Şor Sulara tərəf yol aldı, sonra Ağ çaya döndü. Beş gündən sonra yerli hinduların düşərgəsinə çatdı. Axşam onun şərəfinə verilən qonaqlıqda başçının böyründə oturmuşdu. Ertəsi günü o, itləri geri, Yukona tərəf qovanda artıq tək deyildi. Gənc hindu qızı axşam onun itlərini yedirdi, gecələmək üçün yer hazırlamaqda ona kömək etdi. Uşaqlıqda qızın ayağını ayı əzmişdi, buna görə də o, axsayırdı. Adı Laşka idi. Əvvəlcə naməlum ölkədən gəlmiş, ona bir kəlmə söz belə demədən, bir dəfə nəzər salmadan alıb yad yerlərə aparan ağ adamdan qorxmuşdu. Sonra isə ondan təhlükə gəlmədiyini görüb isinişməyə başladı.

Şimalda yaşayan ağ adamların çoxunun aldığı hindu qızlardan fərqli olaraq Laşkanın bəxti gətirdi. Dousonda onları birləşdirən bütpərəst kəbinindən sonra kilsədə də nikah kəsildi. Hər şey Laşkaya yuxu kimi görünürdü. Əri onu Bonanzaya aparıb təpənin başındakı yeni komada yerləşdirdi.

Pentfildin hindu qızı alıb onunla bir dam altında yaşaması heç kimdə təəccüb doğurmadı. Ancaq onun kilsədə nikah kəsdirməsi sensasiya yaratdı. Bunu anlamaq istəməsələr də, onunla bir işləri də olmadı. Yerli mühit bir işdən zərər görməyincə çək-çevir yaratmırdı. Ağ qadınlar sahibəsi olduqları evlərə Lorensi yenə də qonaq çağırırdılar. Kişilərin bir çoxu onun zövqünü bəyənməsə də, hər halda, onu məzəmmət edə bilməzdilər.

San-Fransiskodan daha məktub gəlmirdi. İçində poçt olan altı narta¹⁰ Böyük Qızılbalıq yaxınlığında qəzaya uğramışdı. Bundan başqa, Pentfild bilirdi ki, yeni evlənənlər artıq Klondaykda olmalıdırlar. Onların toy səyahəti sona çatırdı. Halbuki o özü bitmək bilməyən iki il ərzində belə səyahətin arzusu ilə yaşamışdı. Bu fikirlərdən dodaqları acı-acı büzülürdü, ancaq hisslərini gizlədir, Laşkaya qarşı daha mehriban olurdu.

Mart qurtardı, aprelin axırına az qalmışdı ki, bir dəfə səhər tezdən Laşka koması çaydan bir neçə mil aşağıda olan Pitin yanına getmək üçün ondan icazə istədi. Əsli Stüart çayı sahilindən olan Pitin arvadı ona xəbər göndərmişdi ki, uşağı xəstələnib. Təbiətən əsl ana olan Laşkaya elə gəlirdi ki, bütün uşaq xəstəliklərindən yaxşı baş çıxarır və tale özünə övlad bəxş edənə qədər başqalarının uşaqlarına qulluq etməyə hazırdı.

Pentfild itləri nartaya qoşdu. Arvadını nartaya mindirib Bonanza çayının mənsəbi ilə aşağı yollandı. Havadan bahar ətri gəlirdi. Yer hələ də qarla örtülü olsa da, şaxta əvvəlki kimi kəsmirdi. Qışın gücü zəifləmişdi, çayların, nohurların şırıltısı eşidilirdi. Bəzi yerlərdə buz əridiyindən yolları su basmışdı, dövrə vurub keçməli olurdular. İki nartanın keçə bilməyəcəyi yerdə Lorens yaxınlaşan zınqırov səsləri eşidib itləri saxladı. Çayın aşağısı tərəfdən ağır yükləri çəkən yorğun itlər qoşulmuş narta göründü. İtləri qovan kişinin görkəmi Pentfildə tanış göründü. Kirşədə iki qadın da vardı. Pentfild bir də diqqətlə sürücüyə nəzər yetirdi: bu, Korri Hatçinson idi. Dayanıb gözlədi, sevinirdi ki, Laşka yanındadır. Düşünürdü ki, tale bu görüşü çox yaxşı təşkil edib. Bilmək istəyirdi ki, ona nə deyəcəklər, vəziyyətdən necə çıxacaqlar. Onun danışmağı artıq idi, izahatı qarşı tərəf verməli idi.

Qoşqular bərabərləşəndə Korri onu görüb itləri saxladı.

– Salam, dost! – deyib əlini uzatdı.

Lorens onun əlini soyuq və dinməzcə sıxdı. Bu ara qadınlar da yaxınlaşdılar. Bunlar Meybl və onun bacısı Dora Holms idilər. Pentfild xəz papağını çıxarıb Doranın əlini sıxdı, Meyblə tərəf döndü. Gözəl, sevincək Meybl özünü ona sarı atdı, ancaq Lorensin görüşmək üçün əl uzatdığını görüb özünü itirdi. Pentfild istədi ki, desin: “Salam, missis Hatçinson”, amma “missis Hatçinson” sözləri ilişib boğazında qaldı, o, ancaq mızıldandı:

– Salam.

Ortada elə pərtlik yarandı ki, bu, Pentfildin ürəyindən oldu. Meybl çox həyəcanlanmışdı. Vəziyyəti belə görən Dora dilləndi:

– Bura bax, Lorens, nə olub?

Korri onun cavabını gözləməyib qolundan tutub kənara çəkdi. Gözləri ilə Laşkaya işarə edərək pıçıltı ilə soruşdu:

– Dostum, bu nə məsələdir?

Pentfild istehza ilə cavab verdi:

– Sənin nə borcuna?

Lakin Korri əl çəkmədi:

– Bu skvo¹¹ cənin kirşəndə nə edir? Qızlara nə deyim, məni əməllicə işə saldın. Əminəm ki, tutarlı izahatın var. Axı o kimdir, kimin skvosudur?

Nəhayət, həlledici zərbəni endirməyin vaxtı çatmışdı. Pentfild ona edilən bədxahlığın əvəzini çıxırdı. Zahirən sakit olsa da, elə bil ürəyindən tikan çıxarırdı.

– Bu mənim skvomdur. İcazənizlə təqdim edim: arvadım – missis Pentfild.

Korrinin nəfəsi təngidi. Meyblin üz-gözündən narazılıq yağırdı, ağzını açıb danışa bilmirdi. Lorens heç nə olmayıbmış kimi qadınlara yaxınlaşdı. Doraya müraciət etdi:

– Səyahətiniz necə keçdi? Yollarda çox donmadınız ki?

Sonra Meyblə tərəf dönüb soruşdu:

– Missis Hatçinson necədir?

Dora Lorensin çiyinlərindən tutub hiddətlə silkələdi:

– Səfehin biri səfeh! Deməli, qəzetdə oxuduqlarına görə özünü belə aparırsan?

Pentfild mızıldandı:

– Başa düşmədim, nə demək istəyirsən?

Dora həyəcanla davam etdi:

– Axı növbəti nömrədə düzəliş vermişdilər. Ağlımıza da gəlməzdi ki, qəzetin əvvəlki nömrəsi əlinə düşər. O biri qəzetlər də həmin qəzetdən xəbəri götürüb yanlışlıqla çap etmişdi.

– Necə?.. – Pentfildin sarsıntıdan ürəyi sancdı. Özünü uçurumun kənarında hiss elədi.

Dora isə dil boğaza qoymurdu:

– Meybllə mənim Klondayka gedəcəyimiz məlum olanda “Həftəlik” qəzetindən bildirdilər ki, bizim Mirdon avenyuda yerimiz görünəcəkdir.

– Onda, deməli…

– Bəli, missis Hatçinson mənəm. Biz Korri ilə evlənmişik, sən isə elə bilmisən ki, Meybl dostuna ərə gedib…

Pentfild ağır-ağır dilləndi:

– Hər şey aydındır. Müxbir adları çaşbaş salıb…

O susdu. Meyblə baxdı. Qız gözünü ona zilləyib nə deyəcəyini gözləyirdi. Korri ayaqqabısının burnu ilə yeri eşir, Dora isə altdan-altdan nartada sakitcə oturmuş Laşkaya baxırdı. Lorens dönüb itlər qoşulmuş nartaya – ümidsiz gələcəyinə baxdı, özünü və yanındakı axsaq Laşkanı gördü. Sonra təəssüflə Meyblin gözlərinin içinə baxaraq dedi:

– Bağışla, belə bir xəbərin yanlış olduğu mənim ağlıma da gəlməzdi. Elə bildim Korriyə ərə getmisən. Mən də evləndim, nartadakı missis Pentfilddir…

Meybl özünü itirdiyindən bir söz deyə bilməyib bacısına tərəf döndü. Sanki çətin səfərin ağırlığı birdən üstünə çökmüşdü. Dora ondan yapışdı. Korri isə hələ də gözlərini yerdən ayıra bilmirdi. Pentfild bir daha dostuna, qadınlara nəzər salıb nartaya tərəf getdi. Laşkaya üzünü tutub:

– Getmək lazımdır, Pitin uşağı bizi bütün günü gözləyə bilməz, – dedi.

Uzun qırmanc havada vıyıldadı, itlər kirşənin yan qayışlarını dartıb irəli cumdular. Pentfild gedə-gedə qışqırdı:

– Korri, qulaq as! Sən köhnə daxmada yaşaya bilərsən. İndi ora boşdur. Mən təpənin başında özümə təzəsini tikdirmişəm.

Tərcümə edəni: Rəna Şıxəmirova