Buch lesen: «Son qazıntı»
Əmrah Sərbəs
Son qazıntı
Ankara detektivi
Atam Sinan Sərbəsin xatirəsinə…
Və kiçik Ardaya, ömrümüzə xoş gəldin…
“Bir uşaqdan qatil yaradan zülməti sorğulamadan heç nə etmək olmaz, qardaşlarım!”
Rakel Dink,
23 yanvar 2017-ci il, Hrant Dinkə vida nitqindən
1
Qarşıdurma xəbərini aldıqları zaman TED Kollecinin qarşısından Kurtuluşa1 çıxırdılar.
– Bu xəbər bir gün də doğru istiqamətdə olduğumuz zaman gəlsin, arxadaş, – Harun deyindi.
Sevgililər günü idi və sulu qar yağırdı.
Behzat Ç. “Posta” arxa səhifəsinə bükülmüş “Tekel” pivəsinin dibində qalanı başına çəkdi. İki barmağıyla çevirdiyi şüşənin bir tərəfində döşlərini qoluyla bağlamış maneken, digər tərəfində qlobal istiləşmə səbəbiylə çətin günlər keçirən qütb ayıları vardı. Ayılarla əlaqədar xəbərə göz gəzdirib şüşəni ayaqlarının arasına qoydu. Harunun sürəti azaltmadan, ağılasığmaz “U dönüşü” etməyə hazırlaşdığını anlayınca, şüşənin üstündəki dəstəkdən yapışdı. Saata baxdı: 23. 15.
Harun qazı basıb “Renault-Toros”un burnunu dönəcəyi yerə çevirdi və birdən əl əyləcindən yapışdı. Arxa tərəf mərkəzdən qaçma qüvvəsiylə axınca, maşının nəzarətdən çıxmaması üçün sükanı döngə istiqamətinin əksi istiqamətinə döndərib maşını “yığışdırdı”. “U”dan çox “V”-i xatırladan bir dönüş oldu. Güc-bəla yığdı, başqası olsa arxa oturacaq yerindən çıxardı.
Behzat Ç. normal şərtlər altında – NŞA – "Bir az yavaş!" ya da heç olmasa "Diqqətli ol!" deyə bilərdi, amma demədi. Çünki bir ildən çox idi ki, heç kəslə danışmırdı. Çox lazım olsa öz-özünə səs təlimləri edir, o anlarda da düzgün zamanı alındıra bilməyən bir dublyaj sənətçisi kimi hiss edirdi özünü. Yolu tutup Kızılay tərəfə getdiklərindən əmin olunca şüşəni açdı, mavi təpə lampasını ehtiyatla “Toros”un üstünə qoydu. Qarla yağış arasında tərəddüd edən qarışıq hava, yaş və buzlu nəfəsini yarıaçıq şüşədən içəri üfürməyə başlamışdı. Təcili yardıma yol verməyən ola bilər, amma arxadan gələn polisdirsə, bu bir az çətin məsələdir.
Yolları bağlı olan Sakarya prospektinə SSK İşhanı çiçəkçilər tərəfindən girdilər. Harun, önünə çıxan zibil maşınının solundan keçib, maşını yığışdırmağa çalışanda təpə lampası düşdü, maşının önündəki lampa uçdu. Səyyar satıcılar, üstlərinə ziqzaqlarla gələn “Toros”u görüncə, projektorlu oyuncaqları, dilçıxaran ördəkləri və bilumum zir-zibili yığıb, polis basqınından qaçırmış kimi sağa-sola dağılışdı. “Mal candan şirindir” deyən bir iki çiçəkçi gül dəstələrini içəri apardı. Sərxoşun biri diyirlənən lampanı tutub:
– Ey, qoçum mənim, – deyə Torosun arxasınca qışqırdı: – FTB-dənsiniz? Ancaq ondan sonra Harun, ayaqlarının arasında bir əyləc pedalı da olduğunu xatırladı. Əyləci basan kimi arxa təkərlər kilidləndi, bir müddət sürüşdülər və tam yerində dayandılar. Qarşıdurmanın ortasında.
Behzat Ç. saata baxdı: 23. 19.
Harun, sürət qutusunda maşının transmissiyasını arxaya keçirməyə çalışarkən– “Toros”un ən həssas yeridir, şəfqət istər – Əxlaq Bürosu belə “Megane”yə keçdi, biz hələ bu cır-cındır “Toros”larla deyə, deyinirdi.
– Aha! Akbaba da gəlib.
Akbaba, “Hosta Piknik”lə çiçəkçilər arasında qalan, yan-yörəsinə “Ankara gücü” tərəfdarlarının sprey boyayla yazılar yazdığı əcaib heykəli özünə sipər etmişdi. Hadisə yerinə ondan əvvəl çatmanın imkanı yox idi; bir adama boş yerəAkbaba deməzlər. Haruna əl edib.
– Gəlin, gəlin! – deyə qışqırdı. Ardınca havaya iki dəfə atəş etdi – At silahını! Polis! – Amma qara pencəkli adamların silahlarını atmaq niyyəti yox idi. Balıq piş taxtalarının arxasında gizlənib, SSK-nın girişinə doğru atırdılar.
Harun, “Toros”u heykəlin önündə saxladı. Avtomobildən çıxıdılar. Behzat Ç. boş “Tekel” şüşəsini zibil qabına atarkən hadisə yerini qoxladı. Çürümüş çiçək, təzə zibil, küftə, kokoreç2, dönər və güllələrdən yayılan barıt qazı qoxusu bir-birinə qarışmışdı. Akbaba, ikiqat dayansa da balqabaq kimi ortalıqda idi və daşa qənaət edən heykəltaraş Finlandiyalı idi.
Harun, Akbababadan soruşdu:
– Nə məsələdir?
– Xərac davasıdır.
– O biri qrup haradadır?
– SSK-nın önündəki bankomat var ha, ikisi oradadır. Bir adam da pivə çəlləklərinin arxasındadır.
– Aha! Hayalet də gəldi.
Hayalet, üz dərisi sümüklərinə yapışmış, gözləri içə çökük, dümağ və arıq bir adam idi. Əynində yazlıq bir pencək, pencəyin içində yüz ildir geydiyi yaşıl, qısa qollu köynəyi vardı. Polis məntəqəsinin qarşısından sivişib keçdi. Sanki görünməyən bir relsli sistemin üzərində irəliləyirdi.
Behzat Ç. şəhadət barmağını irəlini göstərdikdən sonra işarə verdi.
Harun, bir gözü komandirində, ratsiyanı götürdü:
– 45 32 – Mərkəz, – dedi.
– Mərkəz dinləyir 45 32.
– Biz heykəl tərəfi tutduq, o biri qrup hovuz tərəfdən gəlsin. Qəbul!
– Hansı hovuzun?
– Bu millətin oturub pivə içdiyi hovuz var ha…
– Hovuz var orada? Doldurdular oranı.
– Yaxşı uzatma Mərkəz! Oradan gəlsinlər.
– Aydın oldu. Qəbul.
Behzat Ç., Harunun verdiyi təlimatı başıyla təsdiqlədikdən sonra bir “216” apardı dodağının kənarına. Əli titrədiyi üçün odla tütünün qovuşması gecikdi bir az. Hələ tüstü ciyərlərinə çatmadan, kiçik bir əlin məxmər pencəyinin ətəklərinə yapışdığını hiss etdi. Döndü, altı yaşında bir uşaq idi.
– “Selpak” lazımdır? Əlindəki kağız dəsmalı qaldıra bildiyi qədər yuxarı qaldırmışdı. Burnun seliyi axmış, dodağının üstündə qurumuşdu. O anda vızıldayaraq gələn bir güllə Behzat Ç.-nin kölgəsini ürəyindən dəydi.
– Amirim bir az arxada dayan! – Harun dedi.
Behzat Ç., qoltuğunun altlarından yapışdığı “selpakçı” uşağı bir anda kokoreç dəzgahının arxasına qodu. Şəhadət barmağını yelləməklə oradan ayrılmamasını başa saldı. Geri qayıdanda üç polis də eyni yerə baxırdı.
Doldurulmuş hovuzun qarşısından qaçaraq gələn qırmızı paltolu bir qız, silah səslərindən qaçım deyərkən tam qarşıdurmanın ortasına düşmüşdü.
– Yerə yaaat! – Harun qışqırdı. – Yerə yaaaat!
Qız, iki əlini yana açaraq, donub qalmışdı. Behzat Ç. qırmızı paltolu qıza baxdı və ONU gördü. Gözlərini yumdu. Gicgahları döyünürdü. “Sakit ol, səhv gördün, O deyil.” Gözlərini açdı. Odur. Silah qoburunun “çıt-çıt”ını açdı, 14-lüyü çəkib getməyə başladı. Üç addım sonra fərqinə varmadan qaçırdı.
– Amirim, dayan! – Harun arxasınca qışqırdı.
Pivə çəlləyinin arxasından çıxan əl tətiyə basanda, qırmızı paltolu qız tirədi. Dənizə yavaş-yavaş, suyun soyuqluğuna alışa-alışa girmək istəyənlərin kürəyini islatdanda titrəyərlər, bir an donub qalarlar ha, O da elə qaldı. Sonra Behzat Ç.-yə doğru iki addım atdı, üçüncü addımda yıxıldı. Qarşıdan gələn qrup da sıxışdırınca, qara pencəkli adamlar “NETPiknik” qarşısından söküntü işləri davam edən “Yeni Səhnə”yə doğru var gücləri ilə qaçmağa başladılar. Harun, pivə çəlləyinin arxasından atəş açan adamın arxasınca SSK-ya girdi.
Behzat Ç., Onun yanında qaldı. Yavaş-yavaş izdiham yığıldı başlarına. Cib telefonları çəkməyə başladı.
– Çək ağbi çək, Youtube-a qoyarıq.
Akbaba, əlinin arxasıyla telefon kamerasıyla həvəskar fəlakət müxbirliyi edən adamı itələdi.
– Nə itələyirsən qardaşım! – Adam narazılıq etdi.
– S…r get! Qırmayım o telefonu.
İş-işdən keçdikdən sonra Onun üstünə “Posta”nın idman səhifəsini örtdülər. Uçmasın deyədə bir daş qoydular.
– Haradasınız siz! – Şahidlərdən biri polislərə qışqırdı. – Bura Texasdır?
– Bunlara polis nə etsin? Adamlar mafiyadır, – yanındakı yoldaşı bildirdi.
– Sən sus lan! – Hal şahidi onu danladı.
Ortaq bir yoldaşları, əsəbi şahidin qoluna girib, – Bahəddin ağbiyə elə dəmə, – dedi. – O yaxşı insandır.
Kokoreç bişirib, satan, dinclik və güvən mühitinin təmin edildiyinə əmin olduqdan sonra piştaxtanın arxasına keçdi. İl işi "sənin ananı, arvadını…" deyərək oraya sinən selpakçı uşağı təpikləmək oldu. Ardınca, çapacaqla, taxtanın üstündə hər zamankı 2/4-lük ritmini təkrarlamağa başladı: Tıq tıkı tıq-tıq. . . Tıq tıkı tıq-tıq. . .
Behzat Ç. kəsik-kəsik hürən “Uyuz 3”ün yanına əyildi. “Uyuz 3”, hürməsinə Behzat Ç.-dən başqa heç kəsin əhəmiyyət vermədiyini görüb yerə çökdü, pəncəsi ilə kürəyini qaşıdı. Sulu qarıyağdıqca islanıb-ağırlaşmış, təsadüfi küçə iti idi. Qulağında Baytarlıq İdarəsinin vurduğu mavi bir sırğa vardı. Adını küncdəki bufetçi qoymuşdu.
Çiyininə kiçik bir əl toxundu.
– “Selpak” lazımdır?
Behzat Ç.-nin boş gözləri hələ “Uyuz 3”də idi. “Selpakçı” uşaq, bir iki dəfə daha israr etdikdən sonra əsəbiləşib "sənin ananı, arvadını…" deyərək qaçdı. “Doktor küftəçisi”nin qarşısında dayandı, Behzat Ç.-nin arxasından gəlmədiyini görüncə rahatladı. Burnunun seliyini qoluna silib başqa bir müştəri axtarmağa başladı.
Getdikcə şiddətlənən sirena səsi əvvəlcə kokoreç birşirib-satanın taqqıltılarını, sonra digər səsləri basdırdı. Onun üstünə örtülü idman səhifəsi küləkdə açılıb-örtülürdü. 20, uzağı 21 yaşında idi. Üzündə, həyəcanlandıqda gözəlləşən gənc qızlara xas bir ifadə vardı. Kiçik burunun ucu soyuqdan qızarmış. İncə dodaqları gülümsəyirmiş kimi azca aralı idi. Təsadüfi güllə, peysər qıvrımından, tam sevgilisinin öpməsi lazım olan yerdən dəymişdi. Behzat Ç. əlini yaraya basdı. İslaq qar qanı hopdurarkən, onun baxışları on metr kənardakı bələdiyyə lövhəsinə dikilmişdi: "Ankara indi başqa cür gözəldir."
Behzat Ç., Cinayət Büro Amirliyində baş komissar, həyata qarşı işlənən cinayətlər mütəxəssisi, islanmış qarda mürəkkəb ləkəsi kimi böyüyən qana baxdı və yenə onu gördü. Gözlərini yumdu. “Sakit ol, səhv gördün, O deyil.” Gözlərini açdı, odur. Sağ əlinin içiylə “14-lüyün” maqazinini yuvasına itələdi. Havaya iki dəfə atəş açdı. Onu vuran adamı tapmaq üçün SSK-ya doğru getdi.
2
Xeyri atanın yapon balıqları
Red Kit, otuz yaşına çatdığı gün böyük axtarışına son verdi və “Tunalı Helmi”dəki məşhur terapistin qapısında nəfəsini dərdi. Qapını Səlma açdı. Xəbərdarlıq lövhəsi kimi qadın idi.
– Burada siqaret çəkmək olmaz! – dedi.
– Çəkən kimdir!
Səlma, Red Kitin dodağının küncündəki “Maltepe”nin yanmadığını fərq etdi.
– Görüşünüz dörddə idi deyilmi? – deyə soruşdu.
– Yəqin.
– Hələ iyirmi dəqiqə var.
– Ola bilər.
– Görüşlərinizə həmişə belə erkən gəlirsiniz?
– Həmişə belə çox sual verirsən?
Səlma girişdəki masasına kinli bir təbəssümlə döndü. Katibə idi hərhalda. Red Kit rəngli gözləmə otağında qaldı. Kreslonun küncündə oturdu, qara plaşının düyməsini açdı, sarı köynəyinin yaxasını düzəltdi. Bir-birlərini görmək üçün üçün oturduqları yerdə ikiqat olmaları lazım idi. Bir müddət sonra əyilən Səlma oldu, yanağı masaya dəymək üzrəykən soruşdu.
– “Nescafe” içirsiniz?
– Hər səhər içirəm.
Səlma iki “Nescafe” söylədi, biri kafeinsiz. Axşam Rəfiqlə – sevgilisiylə– görüşəcəkdi. Görəsən professor tez çıxmasına icazə verərdi? Səlmaya qalsa “Sevgililər günü”nü rəsmi tətil elan edərdi. Bu vaxt Red Kit, ruhi sağlamlığını pozan gözləmə otağındakı bir-iki tabloya baxdı.
Pəncərənin önündəki qəfəsdən prospekti izləyən yaşıl-sarı tutuquşunun qulaq cırmaqlayan cıqqıltılarını dinlədi. Əyilmədən soruşdu:
– Bu quşun adı Egocandır?
– Xeyr, Zıpırdır.
Vaxt keçsin deyə şüşə stolun üstündəki “Cosmopolitan”ı əlinə götürdü. Əvvəl çəkisini yoxladı, bir yarım kilo gələrdi, 75 faizi reklamdır. “Ərinizi necə əlinizdə saxlaya bilərsiniz?” “Əvvəllər sınaqdan keçirmədiyiniz 14 seks təklifi”. “Bu il qırmızı dəbdədir”. “Sapsız çantalar çox qəşəngdir”.
“Neskafe”ylə – kafeinli – professor eyni anda gəldilər. Red Kit bir əliylə fincanı tutub, boş əliylə professorun əlini sıx idi. Professorun eynəyi yox idi, qalstuku da yox idi və hətta saçı-saqqalı da ağarmamışdı. Professorun otağına keçdikləri zaman, gözləri arxaya açılan kreslo axtardı. Onu da görə bilməyincə professorun professor olduğuna dair şübhələri əməlli-başlı artdı. Oturmağa yer axtarırmış kimi divardakı diplomu süzdü. Ardınca, masanın önündəki dərikresloda oturdu. Professor da gəlib düz qarşısında əyləşdi.
– Siqaret çəkmək istəyirsən? – deyə soruşdu.
– Xeyr, tərgitmişəm.
– Nə vaxt?
– Bu gün. Dodağımın ucunda olması səni narahat edir?
– Xeyr. Başa düşürəm.
– Nəyi anlayırsan?
– Mən də xeyli çətinlik çəkmişdim tərgidəndə.
– Bura gəlməyimi bir yoldaşım tövsiyə etdi. İndi uşaqlığımdan danışmalıyam?
Professor ilk diaqnozunu qoymuşdu: “Bir az agressivdir. Qorxusunu zarafat edərək kompensasiya edir. ”
Red Kit də ilk diaqnozunu qoymuşdu: “Yumşaq başlı bir tipdir. Zarafatdan çox anlamır. ”
– Uşaqlığın harada keçib, – Professor soruşdu.
– İnternatda. Yəni yeddi yaşından sonra orda keçib. Nə oldu? Yerli çıxdıq?
– Haralısan?
Red Kit güldü.
– Mən tənha kovboyam, yuvamdan uzaqdayam.
* * *
İnternatın müdiri Xeyri atanın otağına təmizlik vəsaitləriylə girdilər. Red Kit, Pembo və Qorbaçov Hasan. Xidmətçi Rakım Əfəndi qapını bağlayarkən:
– Müdir bəy gələnə qədər bura tərtəmiz olacaq!" – dedi. Red Kit toz almağa, yanğında ilk qurtarılacaq şkafın üstündəki Atatürk büstündən başladı. Pembo döşəmə silən paspası götürdü. Paspasın sapı boyundan uzun idi.
Ortaq edilən işlərdəki fərdi qazanc payını hesablayan Qorbaçov Hasan, bunu qiymətləndirməyə qərar verdi. Onsuz da doqquz yaşında idi, digərlərinin ağbisi sayılardı. Masanın arxasındakı akvariuma yaxınlaşdı, üzünü söykədiyi şüşədə burnu yastılaşdı. Sağa-sola gedən Yapon balıqlarım seyr etməyə başladı.
Red Kit, büstün tozunu aldıqdan sonra marağını boğa bilmədi, tərsinə çevirib içinə baxmaq istədi. Bir xeyli çətinlik çəkdi, çünki 7,5 yaşında idi. Az qalsın, üstünə çıxdığı stuldan Atanın büstüylə birlikdə yerə səriləcək və beləcə necə lazımdı döyülməsi dəqiqləşəcəkdi. Nə axtardığını bilmirdi amma büstün içinin boş olduğunu görüncə xəyal qırıqlığına uğradı.
Çöldə zəif yağış vardı. Damlaların tıppıltısı gücləndikdə Qorbaçov Haşan üzünü akvariumdan ayırıb Red Kitə tərəf çevrildi:
– Sənin valideynlərin terrorist imiş, – dedi. Red Kit, bir anlıq büstü ona atmağı düşündü, amma bunu bacarmayacağını başa düşəndə çiyin çəkməklə kifayətləndi. Pembo da paspası bir kənara qoyub baxırdı.
Şişirtdiyi saqqızın partlayıb üzünə yapışan qisimini ayırdıqdan sonra:
– Derörest nədir? – deyə soruşdu. Qorbaçov Həsən bəlkə Red Kit danışmaq ehtiyacı duyar deyə dərhal cavab vermədi. Pembo yenidən soruşdu:
– Dürorast nədir?
– Dürorast deyil, terrorist, – Qarbaçov Həsən dedi. – Silahla adam öldürən terroristə terrorist deyilir, – deyərək də TDK lüğətini yerlə bir edən tərif dedi.
6, 5 yaşındakı Pembonun başı qarışmışdı. Zehinindəki ehtimalları ölçüb-biçdi. “Tommiks”lə “Ten-Ten”düşünüb:
– Yəni Red Kit kimi? – deyə soruşdu.
– Lan axmaq oğulu axmaq, – dedi Qorbaçov Həsən. Red Kit adam öldürərmi? Pembo guya fikirləşərək başını qaşıyırdı.
– Öldürməz, – dedi məcburən. Hələ məktəbə başlamadığından cizgi-roman qəhrəmanları şəkillərindən, bir azdə “Milliyet-Uşaq” oxuyanların izah etdiklərindən bilirdi. Qorbaçov Həsən mövzunun mütəxəssisi ədasıyla:
– Öldürməz təbii, – deyə davam etdi. “Texas Məktubu!”u oxumamısan? Red Kit, adamlar çox məcbur etsə atəş açır, o zaman da silahlarından vurur. Amma terrorist elə deyil, öldürür.
– Kimi öldürər?
– Körpələri öldürər. Əsgərləri öldürər.
Pembo yaxşıca düşünüb daşındıqdan sonra:
– “Daltonlar” kimi? – deyə soruşdu.
– Eh, ona yaxın.
Pembo kədərləndi. Hüznlə Red Kitə baxdı, çünki onu sevirdi. 23 apreldə “Çokomel” paylananda boyu çatmadığı üçün, götürə bilməmişdi, iki dənə alan Red Kit, birini ona vermişdi. Çarpayıları da yan-yana olduğundan, strateji ortaq olaraq gördüyü bu yoldaşıyla arasını pozmaq istəməzdi. Daha çox danışmadı.
Red Kit isə bu terrorla mübarizə söhbəti əsnasında bir iki dəfə Qorbaçov Həsənə düşməncəsinə baxmaqla kifayətlənmişdi. Hərçənd bir ara:
– Sən əvvəl alınındakı ləkəyə bax, – deməyi düşünmüşdü amma sonra nədənsə imtina etmişdi. Onsuz da Həsənə də Qorbaçov ləqəbinin verilməsini hələ xeyli vaxt vardı, hələlik, internatda ümumiyyətlə Bic Həsən olaraq tanınırdı.
Red Kit, pəncərə kənarındakı dibçəyin tozunu almağa başladı. Saxsının yanında unudulmuş su stəkanını gördü, çək-çevir etdi. Kafelərdə “duble çay” istəyincə gələn milli su stəkanı idi, “Paşabahçe Palaks”.
Qorbaçov Həsənyenidən balıqlara dönüb:
– Bunların yemi haradadır? – deyə soruşdu.
Problemin cavabını akvariumun altındakı şkafı qarışdırmağa başlayanda tapdı. Əlindəki yem paketini sevinclə yellədi. Beləcə üç uşaq, akvariumun içində dolanan üç Yapon balığının ətrafında toplandı.
* * *
İnternatın müdiri Xeyri Atanın həyatda sevdiyi üç şey vardı: Zilli, Hafiz və Yangider. Bu üçlüyü bir qısa şəkildə belə ifadə edərək, "Xeyri Ata həyatda ən çox Yapon balıqlarını sevərdi," deməyin yeri yoxdur. Çünki Xeyri Ata, hər balığının özünə xas bir xarakteri olduğunu bilərdi. Məsələn, Hafiz heç bir şeyi unutmazdı. Yangiderin onsuz da adı üstündə idi. "Bunlar havaya uçmadı axı övladım!" deyə qışqırdı.
Üç uşaq Xeyri Atanın ətrafına düzülmüşdü. Akvariumda Yapon balığı yox idi. Xidmətçi Rakım Əfəndi:
– Hansınız götürüb lan! Tez söyləyin!" – deyə bağırdı.
Xeyri Ata onu bir əl işarəsiylə sakitləşdirdi. Bu müəmmanı həll etmək üçün pedaqoji incəliklərdən faydalanması lazım olduğunu anlamışdı.
– Baxın övladım, – ən şəfqətli səsiylə dilləndi. Qorxmanıza ehtiyac yoxdur. Hara qoydunuzsa söyləyin. Sizə eyni belə bir akvarium alcağam. İçinə də üç dənə Yapon balığı qoyacağam.
Qorbaçov Həsənlə Pembo bu vədə sevindilər. Üzlərinə axmaq bir təbəssüm yayıldı. İkisi də Red Kitdən şübhələnirdi. Qorbaçov Həsən onu göstərərək:
– Bu götürüb Xeyri Ata, – dedi. Söyləsənə lan sən götürdün elə deyil? Bax indi Xeyri Atam, mən Pemboyla tualetə getdim, bu tək qaldı otaqda. O zaman götürmüşdür. Anası-atası terrorist deyilmi onsuz da? Bu götürüb, dəqiq.
– Sən haradan eşitdin bu terrorist sözlərini? – Xeyri Ata dedi.
– Siz danışarkən eşitdim Xeyri Ata. Keçən axşam. . .
Xeyri Ata sərt bir yumruq ilişdirdi.
– Sən gizli-gizli bizi dinləyirsən?
Qorbaçov Həsən yanağını tutdu.
– Yox Xeyri Ata!
Boyu paspasa çatmayan Pembo:
– Balıqlara da yem vermişdi itmədən əvvəl, – deyərək qızışdır.
– Yemi haradan tapdın lan? – Xeyri ata soruşdu.
– Oranı eşələyirdi, – Pembo barmağıyla şkafı göstərib, dedi.
Xeyri Ata bir yumruq da ilişdirdi.
– Gizli-gizli otağımı qarışdırırsan lan!
Qorbaçov Həsən ağlamaya başlamışdı. Burnunu sildiyi əlini Pemboya yelləyib:
– Lan axmaq oğulu axmaq, – dedi. Mən sənin ən yaxşı yoldaşın deyiləmmi?
Xeyri Ata, tarazlığı təmin etmək üçün Pembo və Red Kitə də bir yumruq atdı.
– Harada lqn bu balıqlar? Hansınız götürmüsünüz!
Pembo qızarmış yanağını tutub:
– Nə vurursan buşt! – dedi və müdirin qaval sümüyünü 28 nömrəli ayaqqabısının ucuyla təpiklədi. Otağa bir səssizlik çökdü, Xeyri Ata və Rakım Əfəndi çaşqın gözlərlə Pemboya baxdılar. Xeyri Ataəlinin üstüylə şalvarını çırpdı.
Pembo əsasən müti bir uşaq idi amma qanuni müdafiə haqqına böyük əhəmiyyət verərdi. Həyatında bir dəfə gördüyü atası – keçən il bayram ziyarətinə gəlmişdi – "Heç bir şeydən qorxma," demişdi. "Biri sənə söysə söy, nə olursa olsun davadan qaçma" demişdi. Bunu o zamandan bəri həyat fəlsəfəsi halına gətirmişdi və buna görə bir ildir onu döyməyən qalmamışdı. Qorbaçovun axmaq oğulu axmaq deməsi xaricində, – amma o onsuz da hər kəsə belə xitab edərdi – heç bir söyüşə və hücuma dözümü yox idi. Əlindəki bütün imkanlarla dərhal cavab verməyə çalışırdı. Xeyri Ata ard-arda üç yumruq atınca nə baş veriyini anlaya bilmədi.
Qorbaçov Həsən, Pembonu qucaqlayıb:
– Vallah-billah biz götürmədik Xeyri Ata, – dedi. Çörəyə, qurana, nemətə and olsun! Red Kit susdu. Xeyri Ata, Qorbaçov Həsənlə Pembonu qolundan itələdi:
– Siz çıxın çöldə gözləyin!
Red Kitlə baş-başa qalanda masanın üstündən “Maltepe”sini götürdü. Paketi yoxlasa azalan siqaretləri də fərq edə bilərdi. Əli alışqana getmədən Rakım Əfəndi özünü çatdırıb yandırdı. Nikotini alın tərəfindən başının ağrısını bir az sakitləşdi.
– Sən götürdünsə de, vallah əsəbiləşməyəcəm. Danışsana oğulum. Mən də sənin bir atan sayılaram.
Red Kit yenə çiyinini silkələyincə Xeyri Atanın əsəbləri pozuldu. Dodağının ucundakı “Maltepe”nin tüstüləyərkən, onu yaxasından yapışıb silkələməyə başladı.
– Susma, lan, it! Hara qoydun balıqları! Danışsana len! Susma len! Danış len!
3
Behzat Ç. əllərini başının arxasında birləşdirmiş, diqqətlə tavanı araşdırırdı. Otağı saten boyayla örtüldüyündən bəri, hamar tavanda şəkil meydana gətirmək üçün ciddi bir təxəyyül lazım idi. Səlim qapını döyüb:
– Müfəttişlər gəlib amirim, dedi.
Behzat Ç. ona baxmadan başını tərpətdi.
Səlimin əynində dəri pencək vardı, saçını rezinlə yığmışdı. Harun, əlindəki meyvəli “Top kek”in qabını açarkən hirslə baxdı onun arxasınca:
– Bu adam arvad kimi saçını uzadır. Niyə kimsə bir şey demir! – Bir gözüylə komandirini süzdü. Behzat Ç. vecinə almadı, diqqətini tavana cəmlədi, bir küncdə tac xətti kimi bir şey vardı.
Harunun qarşısında oturan Cövdət:
– Polisin yeni imici budur, – dedi.
– Soxaram elə imicə, Harun bunu dedikdən sonra Cövdətə doğru əyildi. – Qarı kimi saç uzadacaqsa Narkotikə getsin, Cinayətdə nə işi var?
– Niyə? Cinayətdə saç uzatmaq olmaz deyə bir qayda var?
– Var, anasını satım. Lan bu bizim məhəllədən keçsə, ağızını burnunu əlinə verərlər. Polis olduğunu söyləsə sən necə polissən deyə bir daha döyərlər.
Behzat Ç. jaketinin yaxasını sağa-sola çəkişdirdi. Sinəsinə bir ağırlıq çökdü, nəfəs almaqda çətinlik çəkirdi. Tac xəttindən ümidi kəsib qalxdı, avto dayanacağa baxan boz pəncərəni açdı. İlıq hava vurdu üzünə.
– Yaydan qalma bir gün, – Cövdət köks ötürüb Çexov pyeslərindən çıxmış bir personaj ədasıyla dilləndi. İki gün əvvəl sulu qar yağırdı. İndi havaya bax. Qlobal. . . Harun söhbətin gedəcəyi istiqaməti anlayıb:
– Qlobal istiləşmə heç umurumda deyil! – cümləsiylə Cövdətin səsini kəsdir. Ardınca bir müddətdir seyr etdiyi “Top kek”i bütöv olaraq ağızına atdı. Keksi çeynəyərkən – Qütb ayıları düşünsün, – deyə donquldandı.
Cövdət ümidsiz bir üz ifadəsiylə Haruna baxdı. Bir insanın necə bu qədər laqeyd ola biləcəyini anlaya bilmirdi. Cinayət bürosuna, işsiz universitet məzunlarına polis olma haqqı tanıyan qanundan faydalanıb gəldiyi üçün, fikirlərinin ciddiyə alınmamasına alışmışdı. Amma az-çox mütəxəssisi sayıldığı belə bir mövzuda da – əkinçilik mühəndisi idi – susmağa niyyətli deyildi. İstixana effktindən, istilik statistikalarından və yaxud Harun onları başa düşməzsə, Ankarada son qırx bir ilin ən quraq qışının yaşandığından bəhs etməyə qərarlı idi.
Harun, hələ Cövdət sözlərinə başlamadan sözünü kəsdi.
– Onsuz da müfəttişlər gəlib, beynim xarab olub. Zibil qutusuna atdığı “Top kek”in qabıyan keçdikdən sonra – On il əvvəl ozon dəliyi deyirdiniz, – deyə davam etdi. – İndi onu tikdiniz, qlobal istiləşmə çıxdı ortaya.
Cinayət və Soyğundan məsul Polis Şöbəsinin Müdir yardımçısı Tahsin, Hayaletlə birlikdə otağa girdi. Daha doğrusu əvvəl Tahsinin göbəyi girdi, bir müddət sonra yanında Hayaletin də olduğu aydın oldu. Cövdətə baxdılar. Cövdət xüsusi bir mövzunun danışılacağını anladığından, birdən qalxdı. Qalxarkən kürsünüvə ratsiya telefonu aşırtmışdı.
– Yavaş, Harun dedi. – Yavaş! Götünlə dağları aşırtdın. Ondan sonra nə bilim qlobal istiləşmə, nə bilim qütb ayısı.
Cövdət küskün halda çıxdı, qapını bağlayarkən Tahsin:
– Çay varmı? – deyə soruşdu.
– Yetər! – Cövdət dəhlizdə üsyan etdi. Səlim yanına yaxınlaşın nə olduğunu soruşdu. Cövdət – Boş ver qardaş, – deyərək səsini çıxarmadı.
Tahsin, əvvəlki gün çəkdiyi planı Behzat Ç.-nin masasına sərmişdi.
– Bu iş önəmlidir. Baxın bura! Dörd polis planın üstünə əyildilər. Behzat Ç. “216” qutusunu eləcə uzatdı. Hayalet götürdü, Harun iki gündə üç siqaret çəkdiyindən götürmədi, Tahsin "Tərgitmişəm," dedi. Behzat Ç.-nin həyatda anlaya bilmədiyi iki insan tipi vardı: biri uşaq qatilləri, digəri siqareti tərgidənlər. Hərçənd birincisini peşə təcrübələrindən anlaya bilirdi bir az. Tahsinə tərs tərs baxdığı üçün, Harunun “İki gündə müfəttiş gələr?” – deyə soruşduğunu eşitmədi.
– Artıq belədir, – Tahsin dedi. Dərhal müdaxilə. Bu Erməni vurulduqdan sonar işlər qarışdı, müdirləri belə bir gündə yox edirlər. Yəni mən sizdən daha betər vəziyyətdəyəm bu an. Tahsin, müdir yardımçısı olaraq, icazəli olan Polis Şöbə Müdirini əvəz etdiyi üçün, özünü də müdirlər arasında görməyə başlamışdı.
– Baxın. Bura SSK İşhanı. Bura da hadisənin olduğu ümumi tualetin önü. . . – Telefon zırıltısı sözünü kəsdi.
Harun telefonu açdı.
– Alo. Kim dedin? Kim! – Harunun dodağı qaçdı, gülümsəyib davam etdi, – Məmnun oldum, mən də Fantom. Söylə canım. – Hər zamankı vərdişlə üç dənə qələm götürdü qələm qabından, biri yazmasa o birisi yazardı. Baş barmağıyla əlindəki qələmi sıxdı. Tahsinin planını önünə çəkdi, kənarına qeyd etməyə başladı. – Hara? Kuğulupark. İt? Nə iti? Qutu? Niyə iti qutuya qoydun? Nə etdin! Basdırdın. Nə etdin! Yəni, basdırdım deyirsən. Harun 2,5 saniyə düşündü, üzündəki təbəssüm silindi. Polislər maraqla baxırdı. Harun davudu səsiylə – Oğulum sənin var ha, – deyə bağırdı. – Nömrədən yerini təsbit edərəm, kim olduğunu taparam, sonra da gəlib səni şil-küt edərəm. Telefonda avaralıq edəcəksənsə get 112-yə zəng et. Yaxşı, ağıllı ol indi.
Harun telefonu söndürəndə Tahsinlə Hayalet "Kim o ya!" deyə birlikdə dilləndilər.
– Red Kit.
– Red Kit?
– Özünə Red Kit deyən bir telefon avarası. Kuğuluparka bir qutu basdırdım, qutunun içində bir it var deyir.
– Niyə Cinayətə zəng edib? – Hayalet soruşdu.
– Nə bilim.
Harun, Tahsinə dönüb:
– Amirim, – dedi. Tahsin tutuldu bir az, “müdirim” deyilməsini istərdi.
– Bu 155-dəki qızlara söyləyin. Hər istəyənə cinayətin telefonunu verməsinlər.
– Nömrəyə baxaqmı? – Hayalet soruşdu.
– Ehtiyac yoxdur, – Tahsin dedi. Akbabaya söyləyin, ətrafa bir nəzər salsın. O haradadır?
– Harada olacaq, nümunədə.
– Nə edir?
– Nə edəcək, yaralama xəbərinə getdi.
– Nəysə tamam, buraxın bunları, – Tahsin dedi. Planı qarşısına çəkdi. Siqareti tərgitdikdən sonra daşımağa başladığı təsbehin imaməsiylə vura-vura hər kəsə yerini göstərdi. – Bu böyük kvadrat SSK İşhanının həyətidir. Bura hadisənin olduğu ümumi tualetin önüdür. İndi hər kəs anlasın yerini. Sən buradasan. Sən onun arxasında. İki dəfə dayan xəbərdarlığı etdiniz. Adamın SSK-dan çıxıb kütləyə qarışma ehtimalı vardı. Hayaletya döndü:
– Sən ortada yox idin. Bir şey görmədin.
– Tamam, – dedilər. Qırx dəfə izah etmişdi onsuz da.
– İndi Harun sən diqqət yetir, – Tahsin dedi. – Müfəttişlər, prokurora verdiyin ifadə elə deyil, deyə bilər. – Adamı əlimdən qaçırdım, deyəcəksən.
– Bu bədənlə necə qaçırdın deyərlər, – Hayalet, Harunu süzüb dedi. Harun tərs-tərs baxdı Hayaletə. İki Hayaleti yan-yana və üst-üstə qoyunca yarım Harun etməzdi.
– Şişirtməyin, – Harun dedi. Uzaqbaşı müfəttişlərdir. Elə incə düşünə bilməzlər.
Harun, tək müfəttişin qarşısına çıxacağını ümid etdiyindən təlaşlandı.
– Neçə nəfər müfəttiş var?– deyə soruşdu.
– İki, – Tahsin dedi. Biri polis müfəttişi, digəri mülkidir. Polis müfəttişi səni qoruyacaq onsuz da, çox üstünə gəlməz. Amma mülki müfəttişə diqqət yetir! Başdanxarab bir arvad olduğunu eşitdim. Əsla tərs bir cavab vermə.
– Niyə mənim ifadəmi alırlar ki? – Harun dodaq büzdü.
– Sırf sənin deyil, – Hayalet dedi. – Əvvəl üçümüzün ifadəsini alacaqlar.
– Üçüncü kimdir?
– Akbaba. Hadisəni üçümüz görmüşük. Bir də ümumi tualetin sahibi.
– Haaaağğğ! – Tahsin araya gidi. – Tualetçiylə danışmısınızmı?
– Uyğun bir dillə danışdım, – Harun dedi. – Heç bir şey görmədiyinə and içəcək vəziyyətdədir.
– Adamlar prokurorluqdan betər işləyir. – Hayalet dedi. – Əvvəl hal şahidləriylə danışacaqlar. Bütün məlumatları yığdıqdan sonra. . . Bir dodağı qaçdı, başıyla Behzat Ç.-ni göstərib, – ondan sonra üstünə gedəcəklər, – deyə tamamladı.
Tahsin, Behzat Ç.-yə tərəf döndü.
– Susma haqqını istifadə etməsəydim yaxşı olardı, – dedi. İndi şübhələri daha betər çəkdin üstünə. – Tahsin, cavab verməsini gözləyirmiş kimi Behzat Ç.-yə baxdı. – Normalda səni işdən uzaqlaşdırmaqları lazım idi, – deyə davam etdi.
Behzat Ç.-nin ağbisi Şövkət, nazirlikdən bəzilərini araya soxmuşdu; həyatda bildiyi ən yaxşı iş araya adam soxmaq idi. Behzat Ç. açıq şüşənin önünə hava almağa getdi, bir-iki dəfə dərindən nəfəs aldı. İkinci mərtəbədən avtodayanacağa atılmağı, sonra da arxasına baxmadan Şərəfli Koçhisara doğru qaçaraq uzaqlaşmağı düşündü bir anlıq.
Qapı yüngülcə təpiklənildi. Harun açdı. Cövdət iki əliylə möhkəm-möhkəm yapışdığı çaynimçəsiylə içəri girdi. Dağıda-dağıda çayları payladı, çıxarkən Haruna dönüb:
– Keç-keç keçen il, – deyə kəkələdi. – Səudiyyə Ərəbistanına qar yağdı. Qar!
– Kəs, – Harun dedi. – Onsuz da iki gündür həddindən artıq işləyirəm, sinirlərim pozulub.
Bir müddət otağı çay qaşıqlarının cingiltisi bürüdü. Sonra ilk qurtumlar hörüldədildi.
– O qaşığı çıxar, gözünə girəcək, Hayalet, Haruna xəbərdarlıq etdi. Harun bunu çox əhəmiyyətsiz hesab etdi, özünü bildi kimi çayı içdi. Birdən ağılına bir şey gəlmiş kimi qalxdı, otağının qapısını açıb Cövdətə:
– Eyy, Allahın Ərəbindən sənə nə! – deyə qışqırdı. – Plovu əllə yeyən bir millət!
– Kiçik hərflərlə danışın lan! – Tahsin qışqırdı. – Nə olub, anasını satım!
– Hər şey qaydasındadır, amirim. – Harun, kiçik hərflərlə dedi, – qlobal istiləşmə söhbət idi.
– Hər şeyiniz yolundadır, bir qlobal istiləşmə söhbətiniz çatmır.
Harun, mövzunun ona dəxli yoxmuş kimi Cövdəti göstərdi:
– Allahın əkinçilik mühəndisindən polis düzəltsən, belə də olmalıdır.
Tahsin üzünü turşudub gözlərini qıydı, mövzuyla uzaqdan yaxından əlaqəsi olmayan bir şeyi xatırlamışdı.
– O “Toros”un halı nədir? – deyə qışqırdı.
– Nə olub amirim? Təpə lampası düşdü, bir də sol farası çıxıb.
– Sol deyil, sağ, – Tahsin dedi. Ən kiçik detalda belə haqlı olmaq istəyi duyardı. Sanki o detalda yanılsa, bütün səhvləri corab söküyü kimi gələcəkdi. Harun söhbətin uzun müddətdir danışmaq istədiyi bir məcraya axmasından məmnun idi.
– Müdirim, – deyərək damardan girdi. – Polis Şöbəsi yeni “Megene” alınacaq. Birini bizim Cinayətə şey edək.
– Siz haradan eşitdiniz? – Tahsin yalandan gileyləndi. Ağılı “müdirim” müraciətində olduğundan üzündəki təbəssümü gizlədə bilmədi.
– Biz eşidirik müdirim, bunlar danışılan şeylər. Bu xarab “Toros”larla adam qovmaq olmur.
– Elə dəmə, “Toros” yaxşı avtomobildir. İstifadə edərkən anasını ağladırsınız, sizə dözür. Sizə “Megane” versək, iki gündə parçalayarsınız.
– Onsuz da nə gəlsə, ən son Cinayətə gəlir, – Harun donquldandı. – Allahın Əxlaq Bürosu belə “CZ 75”ə keçdi, bizə çatanda anbarda qalmadı dediniz, hələ standart “14-lük”lə gəzirik.
– “CZ 75” alın, millətin alnından vurun. – Tahsin dilləndi.
Bir səssizlik oldu. Behzat Ç. dodağına apardığı tək şəkərli çayı içmədən dayandı. Əlindəki stəkan titrəyirdi. İsti çay, stəkanı tutduğu iki barmağına töküldü bir az. Əlindəki çayı Tahsinin sifətinə atmaqdan qorxurdu. Budüşüncəni başından qovmağa çalışarkən stəkan əməlli-başlı titrəməyə başladı.
