Яңа гасыр тавышы / Голос нового века (на татарском языке)

«Кышның юлын кемнәр кискән иде…»

 
Кышның юлын кемнәр кискән иде,
Кемнәр буган иде, нинди зарлар? —
Бурый-бурый карлар яуды бүген,
Ап-ак карлар, энҗе кебек карлар!
 
 
Язгы ташкын булып ташыды кыш,
Бар дөньяга аклык ургылды ла…
Тышауларын салган атлар кебек,
Ак бөртекләр җиргә ыргылдылар.
 
 
Хисләр ярсыгандай, сөю килгәч,
Киртәләрне җимереп чапкан кебек,
Ак кар яуды бүген, ак кар яуды,
Дөньясына ак ут капкан кебек.
 
 
Кышның башы буран алып килде,
Ак сөенеч бүләк итте безгә.
Төрлелеккә өметләнгән күңел
Кала алмый хәзер соры көздә.
 
 
Аклык бүләк итте безгә Ходай,
Шыксызлыкны шулай капладымы?
Аллаһ мәрхәмәте – кардай чиксез,
Кешелеккә таба һәр адымы.
Кыш юлына кем аркылы төшәр? —
Барып чыкмас мәкер-хыяллары…
Бурый-бурый карлар яуды бүген,
Сөенечләр тулы ак карлары!..
 

Самолётта
(10100 метр биеклектә 900 км/сәг белән очканда язылган шигырь)

 
Бар нәрсә дә нокта гына булып,
Сызык кына булып күренә.
Өстән карыйм, биеклектән карыйм,
Кайчак сурәт парга күмелә.
 
 
Ак томанга урала да куя,
Югала да куя билгеләр.
Аклык кына, чиксез аклык кына…
Җир җилләре монда килмиләр.
 
 
Монда дулый галәм давыллары,
Кояш бураннары котыра.
Янәшәдә генә кытай кызы
Коты очып, куркып утыра.
 
 
Кояш нуры белән ак болытлар
Очу сөенечен бизиләр.
Төчкерсәң, эндәшсәң дә хәтта,
Кычкырсаң да, аста сизмиләр.
 
 
Бер самолёт – үзе белән үзе,
Мотор шавы гына колакта.
Ә иң аста сарык бәтиләре
Җыелышкан төсле улакка.
 
 
Аргамакка охшап, урман кала,
Яшел-сары төстә басулар.
Вак әйберләр моннан бик күренми,
Өтер булып ята күл-сулар.
 
 
Артык биек. Артык биектә шул.
Күз карашы аска үрелә.
Бар нәрсә дә сызык кына булып,
Кызык кына булып күренә.
 

Халкым киләчәген уйлаганда…

 
Күңелләргә шом йөгерә бит, әй,
Табигатьтә давыл дулаганда…
Йөрәкләрем әрнеп-әрнеп китә,
Халкым киләчәген уйлаганда.
 
 
Телем киләчәген уйлаганда,
Милләт киләчәген уйлаганда
Җаным өшеп-өшеп куя бит, әй,
Урамнарда карлар уйнаганда.
 
 
Нәрсә булыр? Кайда туктар татар?
Ахыргача ул соң баралырмы?
Меңәр еллар туплап килгән мирас
Берәр кайчан әллә таралырмы?
 
 
Сораулар күп. Без белмибез аны.
Ни буласын бары Алла белә.
Бүген тормыш дөрес, матур кебек,
Ак болытлар йөзә, кояш көлә.
 
 
Иңгә төшкән таудай авырлыкны
Без дә күтәрмәсәк, кем күтәрер?
Аркан төшсә кулдан, җеп ычкынса,
Бабайларның йөрәкләре әрнер.
 
 
Ак болытлар буйлап еллар чаба,
Җан түрендә давыл дулаганда.
Күңел кылы буйлап зар-моң йөри
Халкым киләчәген уйлаганда,
Халкым киләчәген уйлаганда…
 

Әйләнә дә кайта…

 
Әйләнә дә кайта яхшылыклар,
Елмаюлар кайта нур булып,
Изгелекләр мең мәртәбә кайта,
Арта-арта кайта, зур булып.
 
 
Яманлыклар бер дә теләмимен… —
Нишләтәсең, кайта ансы да…
Әйләнә дә кайта, әйләнә дә…
Кошлар кебек кайта барсы да.
 
 
Ак кар булып, яңгыр булып кайта,
Давыл булып кайта гамәлләр.
Ярамаган эшләр кылмас идем,
Кулларымнан килсә әгәр дә…
 
 
Яхшылыклар гына кире кайтсын,
Изге теләк җанда сулмасын.
Изгелекләр генә җанга ятсын,
Яманлыклар кеше кылмасын.
 
 
Күңел кылларында уйнаганда,
Заман җиле,
тыел, ярсыма…
Сабырлыклар бирсен Аллам, димен…
Әйләнә дә кайта әйләнәдә…
Әйләнә дә кайта барсы да.
 

Ни диярбез?

 
Иртә-кичен милли уйлар
Тынмый йөри башымда.
Телдән язсак, ни диярбез
Тукаебыз каршында?
 
 
Үзаңын җуйган татарлар
Көтү-көтү тезелә… —
Ни оят белән карарбыз
Җәлилебез күзенә?
 
 
Чит милләт белән
катнашып,
Күпме камыт киярбез?..
Туфанга нәрсә әйтербез,
Хәкимгә ни диярбез?..
 
 
Сүзсез басып торырбызмы,
Кызарынып-бүртенеп?
Сораган саен бирдек, дип,
Йөрмәдек, дип, төпченеп?
Ватанны өлкә итәргә
Мең-мең сәбәп бардыр да…
Акланырга сүз булырмы
Гаязыбыз алдында?..
 
 
Без кылган толерантлыкны
Ханнарыбыз аңлармы?
Татарыбыз берәр кайчан
Тәрәккыят яулармы?
 
 
Диюне бер селтәнүдә
Җиңгән зур алып-халык
Тагын ни кадәр чигенер,
Мескен хәленә калып?..
 
 
Татарымның җан тибеше
Йөрәгемдә, башымда…
Милләтебезне бетерсәк,
Үткәнебезгә төкерсәк,
Ни дип ярлыкау сорарбыз
Хак Тәгалә каршында?
Хак Тәгалә каршында?
 

Төрки мотивлар

 
Кара юрга бирегез…
Кыргыз җырыннан
Кара юрга бирегез,
Сикреп кенә менәем,
Дилбегәмне тартаем,
Камчымны кизәнәем.
 
 
Ата-бабам җирләрен
Юртып урап киләем,
Карурманны гизәем,
Дала буйлап җиләем.
 
 
Идел буйлап йөзәем,
Агыйделне кичәем,
Күңелгә дәрт өстәрдәй
Чишмәдән су эчәем.
Чиксез офыкка карап,
Ук-җәямне тартаем,
Күктә очкан киекне
Мең чакрымнан атаем.
 
 
Туктап учак ягаем,
Ак тирмәмне кораем.
Монда – туган биләмәм,
Ватан дигән сараем.
 
 
Шарт-шорт янган учакта
Киекне кыздыраем,
Урал тау итәгендә
Думбырам сыздыраем:
 
 
«Җирләрем кисәк-кисәк,
Бергә тупларга исәп —
Уңга да ун мең чакрым,
Сулга да ун мең чакрым.
 
 
Аткаемны чаптырам…
Офыклар да яктыра…
Дәүләтем телем-телем,
Уйлап киләм, юллап киләм
Берләшү мөмкинлеген.
 
 
Урал тавы башында
Кояш минем каршымда…
Себер тарафка узам,
Юлларымда уйнап кала
Җанга утырган тузан…»
 
 
Айлы күккә багаем,
Кураемны тартаем.
Бу җирләрне мирас иткән
Бабам белән атаем.
 
 
Азия чүлләрендә
Кубызымны чиртәем,
Илемнең чиген эзләп,
Җир читенә җитәем.
 
 
Чал гасырлар калдырган
Кысаларга сыймаем,
Уңга-сулга сибелгән
Мәмләкәтне җыйнаем.
 
 
Татар диеп аталган
Милләтемне хуплаем,
Төрки диеп аталган
Кавемемне туплаем.
 
 
Кара юрга бирегез,
Сикереп кенә менәем,
Төрки дигән халыкны
Бердәм итеп күрәем,
Бер гамь итеп күрәем!
 

Рүзәл Мөхәммәтшин

Рүзәл Фәиз улы Мөхәммәтшин 1989 елның 25 маенда Татарстанның Кукмара районы Татар Толлысы авылында туа. Башлангыч белемне шунда алганнан соң, урта мәктәпне күрше Чарлы авылына йөреп тәмамлый. Үсмер чагында әдәбият, тарих, миллият, мәдәният белән кызыксына башлый һәм үзенең тәүге уйларын, фаразларын, шик-ышанычларын, шигъри калыпка салып, кәгазьгә төшерә. Язганнары район һәм, тора-бара, республика матбугатына үтеп керә.

Язу-сызу, басма сүз, журналистика турында хыялланган егет 2006 елда Чаллы шәһәренә килеп чыга. Татар дәүләт гуманитар-педагогика университетына (филиал) укырга кереп, татар теле һәм әдәбияты факультетында белем эстәргә керешә. Бер елдан Казанга күченә. Биредә баштанаяк иҗат дөньясына чума. Шигырьләре, публицистик язмалары аша матбугатны яулый, «Яңа дулкын», «Шигърият көне» кебек кичәләрдә чыгышлар ясый, әдәби конкурсларда катнаша.

2011 елда укуын тәмамлап, «Идел» яшьләр журналына эшкә урнаша. Укучылар тарафыннан яратып кабул ителгән «Әдәби суд» (яшь авторларның иҗатын мәхкәмә рәвешендә тикшерү), «Хәл бу ки» (тарихи, иҗтимагый-сәяси, мәдәни вазгыятькә карата уйланулар), «Нәсер. Дөнья киң» (хәзерге заман чит ил авторларын татар теленә тәрҗемә итү) кебек яңа сәхифәләргә нигез сала.

2010 елда дөнья күргән «Каралама» исемле тәүге шигырь җыентыгы өчен Татарстан Республикасының М. Җәлил исемендәге Республика премиясенә лаек була. Аннан тыш, «Бүре мин» (2014) һәм «Мин дә китәрмен әле…» (2019) исемле китаплар авторы.

2010 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

Мин кем әле?

Лилия Гыйбашка

 
Мин хәтерлим – утлы дала өсте,
Мин хәтерлим – котлы чагын да.
Яуда янган татар атларының
Тояк эзе сызлый җанымда.
 
 
Һәр таң саен яңа көнгә узам,
Гүя узам ялкын, ут аша.
Мин кем әле? —
Мин бары тик Кеше.
Җир белән күк миндә тоташа.
 
 
Аермачык – чорның гарип чагы,
Аермачык – куены гел ташлар.
Куәт җыеп, баш өстеңә кара,
Аермачык – анда кояш бар.
 
 
Һәр таң саен яңа көнгә узам,
Гүя узам ялкын, ут аша.
Мин кем әле? —
Мин һаман да Кеше.
Җир белән күк миндә тоташа.
 
 
Мин ишетәм – лалә серкәләнә,
Мин ишетәм – таҗын кагышы.
Мин ишетәм берсекөн карнында
Яраласы сабый тавышын…
 
 
Һәр таң саен яңа көнгә узам,
Гүя узам ялкын, ут аша.
Мин кем әле? —
Мин – мәңгелек Кеше.
Җир белән күк миндә тоташа.
 

Шагыйрь һади Такташ монологы

 
Кискенлеге,
Өр-яңадан, дигән,
Искелеге белән танышмы, —
Мин бу чорга ялгыш килеп чыктым,
Киләчәккә үтеп барышлый.
 
 
Күпме йөртеп,
Яңа көн каршында
Элмәкләнеп калгач юлларым,
Мондагы бар кичерешем минем —
Баш авырту булды нибары.
 
 
Зурмыни соң дәгъвам? —
Күнәр идем —
Янартаудай дәррәү уянып,
Җанга ташкан кайнар сөюемә
Ихтыяҗы булса дөньяның.
 
 
Әмма җирне җырга күмгән чакта,
Чыраема көннәр кан орды…
Әрнү тулы мәхәббәтем итеп
Бар галәмгә
Нәләт яудырдым!
 
 
Нәләт!
Нәләт!
 
 
Табут сыман кысып куйды дөнья —
Асты өстә! —
Көчкә үзләштем:
Баш очымда зыр әйләнде идән,
Һәм түшәмгә тамды күз яшем.
 
 
Тиле хисләр авызлыгын җуеп,
Мин генәме юкка җилкенгән? —
Ил күзендә җылы сүнгән чакта,
Салкын җырлар тансык ил-көнгә.
 
 
Тиле хисләр, авызлыгын җуйса,
Көтмәгәндә туфан кубарыр!..
Мондагы бар яшәешем минем —
Баш авырту гына нибары.
 
 
Шул сырхаудан мәңгелеккә арынып,
Җиңел атлап киткән бер көнне,
Тол хатынга охшап калыр дөнья,
Бушап калыр —
Табут шикелле…
 
 
Меңәр йөрәк куырылып куяр,
Әллә аңлап,
Әллә аңышмый:
Мин бу чорга ялгыш килеп чыктым,
Киләчәккә үтеп барышлый.
 

1945 елның 6 августында Хиросима шәһәренә ташланган «Сабый» бомбасының 45 секунд эчендә кичергән уйлары

 
Бушанганда интекмәде
Анам —
Җиңел тудым.
Сәлам, дөнья!
Тугыз чакрым —
Аска тормыш юлым.
 
 
Тирем – тимер,
Каным – уран,
Һәр атом – ут төше…
Тэнноның^[1] ач яңагына
Йодрык булып төшеп,
 
 
Нокта куярмын сугышка!
Җитәр моңа көчем.
Мин тынычлык өчен үләм,
Мин тынычлык өчен!
Пентагонда^[2] сабыр гына
Гомеремне санап,
Тәмәкегә эленәсе
Шырпы уты яна…
 
 
Шәйлим бугазымны кыскан
Биеклектән үк мин:
Ике яшьлек япон кызы
Кәгазь торна бөкли…
 
 
Мин – соңгысы!
Кеше кат-кат
Шулай дип ант эчте…
Мин уйнаштан тудым, беләм,
Тудым үләр өчен.
 
 
Миннән соң яхшырыр тормыш,
Яңа чорга үтеп!
Җаным тыныч, шуңа күрә
Сәлам, дөнья, дим!..
Дөп.
 

Рәшә

 
Бу дөньямы? —
Икебезгә генә.
Әмма аерым-аерым.
Яртышар.
Нерв төене сыман —
Төнге күктә
Ике сыңар йолдыз тартыша.
 
 
Чиксезлеккә багып уфтанасың,
Шомлы бәхет, якты газабым!
Мин кем сиңа? —
Кайгың – биектәрәк:
– Йолдызлары кими Казанның…
Кан басымы чигәләргә сугып,
Күз алдыңда тузам,
Искерәм.
Син – йөрәккә батып кергән пычак,
Әмма йөрәк сине үз күрә,
Кысып-кысып тота…
 
 
Ничек яшим?
Ничек гомер сорыйм көннәрдән? —
Тәнем соңгы тынын җибәрмичә,
Котылу юк миңа синнән дә.
 
 
Билләреңә…
Иңнәреңә генә
Кул тидерим —
Күпме наз анда!
Кырт кискәндәй, моңсу елмаясың:
– Йолдызлар юк бүген Казанда,
Йолдызлар юк…
 
 
…Төнне тарта-суза
Һәм чигерә таңны, чигерә,
Мин аларны берәм-берәм чүпләп,
Хәреф итеп тездем шигырьгә.
 
 
Ни син?
Ник син?
Тик син!
 
 
Берәр кайчан
Чыдамыйча, ачы кычкырып,
Ул шигырьне, турап, җаным сыман,
Очырырмын җилгә кичкырын…
 
 
– Ни хәлләр соң?
– Яхшы, – диярсең син.
– Яхшы, – диярмен мин, – мәрхабә! —
Тәүге кабат ихлас сүз ишетеп,
Мин алдармын – тәүге мәртәбә.
 
 
Дөньяң тулып җитәр.
Онытырсың.
Рәхәт булыр сиңа,
Җиңел дә…
 
 
Хисләремнең көмеш хәрефләре
Мәңге баш очыңда җемелдәр.
 

Татар кызы

 
Күзләрендә —
күк садәлеге,
ирнендә —
таң ялкыны;
ул – назлы саба җиле,
билгеле,
кояшы июльнең;
һәр яңа
көн аңа —
талпыну.
 
 
Күзләрендә —
күк садәлеге,
ирненә кич кунганда,
ул – моңлы җәйге шәфәкъ,
ул – шәфкать,
яктылык ул фәкать;
һәр яңа
көн аңа
куана.
 
 
Алкалары —
энҗе йолдызлар,
көзгесе – ай килеш тә,
дөньялык – бай бирнәсе,
диярсең;
берүк, күз тимәсен:
һәр яңа
көн аңа
килешә.
 

Шул ук

 
Күк тә аман, аман туфрак та,
Тормыш шавын сузар сур^[3] аман,
Хәл-әхвәлең ничек, милләтем?
Җавап шул ук: зинһар, сорама.
 
 
Баер чагы булган кояшның —
Без «таң ата» диеп алдандык,
Ил һаман шул һәм һаман шул илдә
Гыйлем урынына – наданлык,
Ирек урынына – пулемёт,
Мәктәп урынына – төрмәләр…^[4]
 
 
Халыкларны сүтеп сөяккә,
Кузна уйнап рәхәт күрәләр.
 
 
Үзгәреш юк! Гасыр узса да.
Күңелеңә авыр алма син,
Хәлең ничек, дисәм, милләтем?
Җавап: шул ук.
Һади Атласи.
 
 
«…»
Гомер буе эзлим, эзлим Аны.
Иманыма терәү терәтәм…
Һәм, ниһаять, табам.
Көтмәгәнчә.
 
 
Ул бик якын икән —
Йөрәктә.
 
 
Дөнья мәшәкате күмеп китсә,
Калеб җылым белән беррәттән
Мин Аны да җуям.
(Мескен халәт!)
 
 
Ул бик ерак хәзер —
Йөрәктә.
 
 
Гомер буе эзлим,
Табам,
Җуям.
Бер тукталып шушы куласа,
Мин, һичшиксез, дәһриләнер идем…
Әгәр Аллаһ чынлап булмаса.
 

«Авырый балам…»

 
Авырый балам.
Коелып
төшәр икән шулчаклы:
һаман төренебрәк ята,
уенчыгын кочаклый.
 
 
Ут чәчәр күзләре моңсу,
мөлдерәмә үзләре…
Тутырып бер карасамы —
үзәгеңне өзәрлек!
 
 
Аңа әле салкын караш
ташланмаган,
салкын сүз
әйтелмәгән,
һәм ул белми —
күпме кеше
ялкынсыз
йөрәкле килеш җан
асрый…
Аларга өмет әрәм:
кояшым, дип сыенасың —
зәмһәрир салкын бәрә.
 
 
Авырый балам.
Юрганга
төренә…
Ни хәл итим?
Үзе кызу, кайнар!
Әмма —
үзенә җылы җитми….
 
 
Кочагыма алам.
Эри…
Мин, кирәксә әгәр дә,
җанымны әзер,
биләүдәй,
юешенә җәяргә,
 
 
гомеремне әзер аңа
сукмак итеп салырга, —
сөрлекмичә, абынмыйча,
киләчәккә бар гына!
 
 
Савыгыр ул,
һич шигем юк,
савыгыр бу юлы да…
Әмма әйт, дөнья, сабыем
туенырмы җылыңа?
 
 
Шомлы җилләрең
шым гына,
күңел төбенә кереп,
туңдырмасмы —
карт әтисен
язда туң орган кебек?
Бәхетлерәк булсын алмаш!
Һәм җылырак булсын, рас —
көннәре дә,
кояшы да,
заманасы да бераз…
 

Исән-сау

 
Яңа кайтып кердек сыман,
Ябылмаган ишек тә…
Әллә җил әрсез, китүнең
Котылгысызлыгы әллә
Арка миен өшетә.
 
 
Почмакта сәгать текелди:
Тек-тек. Сагышлы вәзен.
Йәгез, бер дога!
Кузгалыйк!
 
 
Юл төенчеге әзер,
Ниятләгән эшләр тәмам,
Калмады кебек берни.
 
 
Сез дә исән-сау торыгыз,
Без дә исән-сау йөрик!
 
 
Бусага аша узганда,
Моңны кая куярга?
Адашыпмы, тарыйм кинәт
Мәгънәле дә, мәгънәсез дә,
Мәгънәле дә уйларга:
 
 
Шундый мәл тотар
якадан, —
Саубуллашкан чактагы
Җөмләләрне кабатларбыз
Бәхилләшкәндә тагы…
Көзгеләрнең йөзен каплап,
Догада кузгалырбыз…
 
 
Сызган җан – тузган
төенчек,
Җанга нәрсә салган булсак,
Юлга шуны алырбыз.
 
 
Хафаланырга язмасын:
Килдек нигә?
Киттек ник?
Яхшы сүздә, бәни җиһан,
Сез дә исән-сау калыгыз,
Без дә озак интекмик!
 
 
Көннәр берсеннән-берсе ак,
Сафлык, муллык бу
йортта.
Иләс хисләр тамырдагы
Яшәү сутын куерта.
 
 
Шуңадырмы, кушылганда
Мәгыйшәт тыз-бызына,
Күңелгә җылылык иңә:
Бәхилләшмибез бит әле,
Бәхилләшмибез бит әле,
Саубуллашабыз гына.
 

Сәвилә җыры
(«Cихерче» дән)

 
Миңа, беләм,
Берни, берни булмас.
Бергә чакка мәңге кайтмам да!
Йөрәк тамырында шыткан хисем
Бозлы төер булып катканда —
Ыңгырашмам хәтта,
Көрсенмәм дә,
Ни кичерәм хәзер – белмәссең…
Син язымнан чыгып киткән чакта,
Эчтән элеп ишек келәсен.
 
 
Җаннан үткән җылы оран гына
Килеп җитәр салкын җилләрдә:
Син китмисең, диеп, юк, китмисең,
Син китмисең, диеп, юк, иреккә
Үзем сине шулай җибәрәм!
 
 
Миңа – бел син! —
Берни, берни булмас!
Иренемне тешләп түзәрмен…
Итекләрең баскан язым гына
Танымаслык булып үзгәрер.
 

«Күп ертылды йөрәк…»

 
Күп ертылды йөрәк —
Саклап кына
Туздырырга юкса теләдем.
Җөе ничә купкан яраларны
Энә күзләп кабат тегәмен.
 
 
Чукыныплар китсен шәхес, иҗат,
Уймак чокырына сыйган дан! —
Мондый чакта куеныңа сеңеп
Җуеласы килә дөньядан.
 
 
Һәр яңа көн – яңа сугыш кыры,
Яңа көрәш.
Азмы көрәштем?!
Хәзер аңлыйм: гомер буе булган
Тик җил тегермәне —
Көндәшем.
 
 
Үз галәмен корып,
Нигездән үк
Ялгышуын күргәч, соң гына,
Гаҗәпмени – үгез егар егет
Кузый кадәр кызга сыгына.
 
 
Мондый чакта кәеф – челпәрәмә,
Күңел – китек, хәлләр – чамалы.
Кул тидерсәң, авыртуым кимер,
Тының өрсәң, җаным ямалыр.
 
 
Кашларымны сыйпа,
Үп чигәмнән.
Язылмаган күпме җыр тулы
Йөрәгемдә – ертык…
Әмма беләм:
Тибәр чакта әле ертылыр!
 
 
Без батырып тегәрмен яңадан,
Җәрәхәте ятсын кырык буй, —
Мине берни куркытмый…
Син барда
Икеләтә берни куркытмый!
 

Бүрелек^[5]
(Мәҗүси җыр)

 
И ыруым!
Күпме гомер менә
Ерак тарихыңа үрелеп,
Нәсел очы – бүре, дисең дә бит…
Күпме калды икән бүрелек?
 
 
Беләм:
Күк астында яткан дала —
Газиз җире аның —
Тумыштан.
Шуны яклап, ул җиңүгә кадәр
Йә үлемгә кадәр сугыша…
 
 
Аның рухы корыч,
Иманы нык —
Иманы бер аның:
«Хөр яшә!»
Шуны даулап, ул җиңүгә кадәр
Йә үлемгә кадәр көрәшә…
 
 
Беләм:
Горур килеш яшәү —
Мөмкин! —
Намусыңны вак-вак ертмыйча…
Курку да юк һәм җиңелү дә юк
Тешләре сау соры ерткычка!
 
 
Ә без ни соң?! —
Тәңре күптән, ахры,
Җирне бүрелектән тазартты:
Бүре хисе бетеп бара, димәк,
Бетеп бара җанда Азатлык…
 
 
Тик улыйбыз Айга – ярсып-ярсып! —
Сагынып,
карлыгып,
зарыгып!
Ватаныңны чәйнәп,
Иренмичә
Тибеп китә һәрбер сарыгы —
Баш иябез…
Ырламыйбыз хәтта —
Калдык бары тамак кыруга…
 
 
Ә бит курку һәм җиңелү – язык,
Бүрткән тамырларда шыгрым тулы
Бүре каны аккан ыруга…
 

Вакыт җәнаплары

 
Шабыр тирдә Кеше – дөнья куа,
Кызулана һаман Җир күчәре:
Беләбез бит күбекләнеп чапкан
Атның беркөн янып үләчәген…
 
 
Тик сөялеп әлиф-таягына,
Исе-һушы китеп, гаҗәпләнеп,
Юл читендә басып карап кала
Карт мосафир – Вакыт җәнаплары.
 
 
Этә-төртә һәркем, уза, туктый,
Светофорның сары төсе – алга!
Төннән дә көн ясый неон утлар —
Чабыш яңабаштан кабатлана.
 
 
Тик сөялеп әлиф-таягына,
Исе-һушы китеп, гаҗәпләнеп,
Юл читендә басып карап кала
Карт мосафир – Вакыт җәнаплары.
 
 
Ашыгырга ашыкмыйбызмыни? —
Барыр җир бер – шунда бетәр эзләр:
Шикләнмәгез – соңгы тукталышка
Соңармыйча барып җитәрбез лә…
Һәм сөялеп әлиф-таягына,
Исе-һушы китеп, гаҗәпләнеп,
Юл читендә басып карап калыр
Карт мосафир – Вакыт җәнаплары.
 

Кыш алды

Ул әле килер тагын…

 

 

Ркаил Зәйдулла, «Урыс кышын озату»

 
Безнең гөлләр чәчәк атар җирдә
Озакламый җилләр тик узышыр:
Кырау сукты, туң йөгерде инде —
Алда зәһәр, озын урыс кышы.
 
 
Меңәр ел нур сибәр дигән кояш
Төшеп кунды тарих чүплегенә.
Тавыш бетте… Тик телсезләнмәдек!
Бугазлардан салкын үпте генә.
 
 
Мәйданнардан өйгә таралганда
Янды йөрәк – чыраг кисәведәй! —
Чиле-пешле булса да, нигә, аһ,
Сагындыра шулай кичәге җәй?
 
 
Киенгәннәр шәп киенеп калды:
Башта – кеш бүреге һәм өс купшы.
Алар җиңел кичәр. Ә без – шәрә…
Алда зәһәр, озын урыс кышы.
 
 
Ул ыржаер һәр йорт кыегыннан,
Ялт-йолт килер теше – боз сөңгеләр.
И сырхау ил! Ютәлләве дә – кан,
Һәм сеңгерсә дә кан сеңгерә.
 
 
Ул кулъяулык ясар бездән кабат,
Җаныбызны суган кебек әрчер.
Һәм тантана итәр! Ярсып! Ярсып! —
Тәүге умырзая баш төрткәнче.
 

Бер генә

 
Авызың тулы кан…
Бу җирдә
Диюләр теш коеп көн күрә…
Сытып чыгар ирен читеннән,
Вәләкин телеңне,
Кан, диеп, телеңне,
Ялгышып телеңне төкермә!
 
 
Син үргә менгәндә, язмышың
Аз типтеме аска, аз атты?
Бер генә егылып борының канаттың…
Бер генә җуела азатлык!
 
 
Аннары тиешле наныңны
Теләнеп сорарсың үләттән.
Тик кара таракан төшкәндәй ашыңа,
Төшәчәк дәвамнар каһәре башыңа —
Бел генә:
Бер генә,
Нибары бер генә,
Бер генә югала дәүләт тә!
 
 
Ут төпле иләктән, туктаусыз,
Ил арты илләрне иләтеп,
Юата астыртын елмайган җәлладың:
– Җайладым!
Нибары бер генә,
Бер генә үләчәк милләтең!
 
 
Авызың тулы кан…
Бу җирдә
Диюләр теш коеп көн күрә…
Сытып чыгар ирен читеннән,
Вәләкин телеңне,
Кан, диеп, телеңне,
Ялгышып телеңне төкермә! —
 
 
Исән-сау котылгач,
Иң соңгы орышта
Очрашып күзгә-күз, бергә-бер, —
Хөрлеккә мәдхия җырларга,
Хөрлеккә мәдхия җырларга,
Җырларга кирәгер!
 

«Мин кояшсыз да яшәргә әзер…»

 
Мин кояшсыз да яшәргә әзер.
Ансыз күнегелер ничек тә. —
Елмаюың калсын! Илаһ нурын
Алыштырыр өчен – шул җитә.
 
 
Мин сусаудан тилмерергә риза,
Әйткәннәрем буш сүз булмасын!
Кизләү кебек күзләреңне эчим,
Чәчләреңнең сыйпыйм елгасын.
 
 
Мин һавасыз йөзгә җитә алам! —
Кем кабатлар… шуның ише, дим? —
Караңгыда, дөнья уйга баткач,
Сулыш алуыңны ишетим…
 
 
Миңа табын тулы нигъмәт нигә,
Ни югалттым соң ул табында?
Иреннәрең – чияләрдән кызыл,
Хөрмәләрдән татлы чагында…
 
 
Син барында мин мәңге бәхетле!
Тик сынауның бирсәң авырын,
Бер мизгелдә сукыр, тын җитмәүчән
Һәм тәм сизмәс булып калырмын.
 

«Җыенуым…»

 
Җыенуым.
Әтәй машинаны
Кабыза да озак-озаклап
Тынын карый, тәрәзәсен сөртә.
Капка ача.
Шулай озата.
Сыегайган зәңгәр күзләрендә
Ничәнче кат бер үк сүз күрәм:
«Исән йөре!»
Үзе, әллә ничек,
Җибәрәсе килми төслерәк.
 
 
Көмеш чыкны ал нур үпкән чакта,
Ни сәбәпле шулай икән, чү,
Миндә дә моң…
Ашыгырга кирәк:
Таң ялкыны куып җиткәнче.
 
 
Әтәй кала.
Хатирәдәй ап-ак.
Эчтән генә авыр көрсенеп.
Ул һич мөмкин түгел аңламаска:
Китәр кешең булу – бәхет ләса! —
Димәк, кайтыр кешең бар синең…
 

Әлли-бәлли-бәү

 
Күзен кан баскан
дөньялык!
Йөрәгең калган булса,
Аңга кил!
Тавышланмачы!
Улымның йокысы сак.
 
 
Яңа изрәп киткән чагы.
Мышнавы өтек, авыр…
Уяныр да чыны-төше
Бербөтендә буталыр, дим,
Бер бу төндә буталыр.
 
 
Шыпырт!
Корыч карчыгалар
Дистә мең чакрым читтә
Туп ташлауга —
Нарасыем
Сискәнеп, дертләп китә.
 
 
Шартлау зәһәренең күккә
Кайтып яңгыравына
Түзалмый, кысып юатам:
«Бары яңгырга гына бу,
Ару яңгырга гына…»
 
 
Яңаклары – алсу алма,
Алсу чәчкә – ирене…
«Коткар!» – дип куркып
ябышса,
Нәрсә җавап бирермен?
 
 
Мин бит аңа якты тормыш
Бүләк итмәкче идем,
Бәхте хакын үз кесәмнән
Түләп китмәкче идем, —
 
 
Ялгыштыммы?
Өметемне
Тамыр төбеннән кисеп,
Әманәт итәр көннәрдә
Миһербансызлык кинәнә,
Җиһанда – көек исе…
 
 
Җирнең күкрәк турысына
Ядрә китереп сукса,
Ыңгыраша балам…
Тыныч!
Шулкадәр йокысы сак!
 
 
Аңга кил! Котырынмачы!
Шаштыңмы, дөнья, кисәк?
Суелган офык фонында
Нинди салкын моң,
дисәмме,
Нинди салкын моң,
дисәм, —
 
 
Имәнеп киттем. Ярабби!
Кешеләр! Илем! Чорым! —
Газраил ич! —
Һәммәбезгә
Көйләве бишек җырын…
 

Луиза Янсуар

Луиза Николай кызы Шарова 1981 елның 13 августында Татарстанның Питрәч районы Кәвәл авылында туа. 1998 елда Янсуар урта мәктәбен алтын медальгә тәмамлый, шул ук елны Казан дәүләт университетының татар филологиясе, тарихы һәм көнчыгыш телләре факультетына укырга керә. Университетны тәмамлап, аспирантурада укырга кала. 2007 елда татар әдәбияты буенча диссертация яклый, филология фәннәре кандидаты дигән гыйльми дәрәҗәгә ия була.

Төрле елларда Татарстан Язучылар берлегендә – әдәби консультант, Казан дәүләт энергетика университетында мөгаллим, «Салават күпере», «Ялкын» журналларында бүлек мөхәррире, җаваплы секретарь вазифаларын башкара. Хәзерге көндә Татар әдәбияты тарихы музее һәм Шәриф Камал мемориаль фатиры (Татар китабы йорты) директоры һәм «Татарстан» журналының әдәби мөхәррире. «Калеб» яңа буыны хәрәкәтен башлап йөрүче һәм оештыручыларның берсе.

Тәрҗемә эше белән шөгыльләнә: Анна Ахматова, Борис Пастернак, Осип Мандельштам, Сергей Есенин, Федерико Гарсиа Лорка, Габриэла Мистраль, Рэй Брэдбери, Наринэ Абгарян һ.б. авторларны татар теленә тәрҗемә итте. Аның тәрҗемәсендә Ж.-Б. Мольерның «Амфитрион» (Йолдыз Миңнуллина белән берлектә), У. Шекспирның «Цимбелин» әсәрләре беренче мәртәбә татар сәхнәсендә сәхнәләштерелде.

2020 елда Луиза Янсуар белән Резеда Гарипова К. Тинчурин театры сәхнәсендә «Карурман» спектаклен – олылар өчен беренче фэнтези сәхнәләштерде.

Татарстан Язучылар берлеге һәм «Татнефть» җәмгыятенең С. Сөләйманова исемендәге әдәби премиясе, «Белла» халыкара рус-итальян әдәби премиясе, М. Җәлил исемендәге Республика премиясе лауреаты.

2000 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.